عضو هیات مدیره انجمن صادر‌کنندگان نفت، گاز و پتروشیمی با اشاره به این که با ورود بخش خصوصی به تولید قیر در فاصله سال های 74 تا 80، صادرات این محصول روز‌به روز افزایش یافت گفت: در این سال‌ها به تدریج میزان صادرات قیر به یک میلیون تن رسید و این در حالی است که در سال گذشته رقم صادرات این محصول بالغ بر ۳ میلیون تن شد. دکتر حمید حسینی با اشاره به این که در حال حاضر بیش از ۸۰ کشور خواهان محصول قیر ما هستند به صادرات فله قیر و نقش بخش خصوصی اشاره کرد و گفت: از سال ۷۸ ما توانستیم صادرات قیر فله را آغاز کنیم و این کار را در شرایطی انجام می‌دادیم که تولیدی در بنادر نداشتیم و مجبور بودیم که محموله را از شهرهایی همچون اصفهان و شیراز حمل کنیم و در شهرهایی همچون بوشهر صادرات قیر فله را آغاز کنیم.

به گفته وی بخش خصوصی در آن سال‌ها و در آن شرایط توانست، محموله‌ای را که بعضا روی دست پالایشگاه‌ها می‌ماند صادر کند و شاید در مقاطعی از زمان این اجبار را پیدا می‌کرد که قیر را به قیمت پایینی عرضه کند و از طریق صادرات این محصول ارزش افزوده بیشتری ایجاد می‌کرد.

حسینی در ادامه تصریح کرد: در سال ۸۶ قیر به‌ عنوان اولین محموله نفتی، به بورس کالای ایران قدم گذاشت و در این سازو کار معامله شد. به این ترتیب قیمت‌های صادراتی و معاملاتی بورس کالای ایران یکی شد و معاملات این کالای استراتژیک در بازاری شفاف انجام گرفت و به نوعی این امر در رونق بازار قیر امری کلیدی بود.

وی در ادامه گفت: تولید‌کننده‌های خرد برای اینکه بتوانند در مقوله قیمت با شرکت‌های بزرگ رقابت کنند، کیفیت این محصول را با مخلوط کردن قیر اصلی با محصولاتی همچون قیر معدنی، سولفور و... پایین آوردند و قیر را صادر کردند. حسینی می‌گوید: نتیجه این کارها این شد که کشورهایی همچون چین، مالزی، کشورهای آفریقایی و ... که زمانی مصرف‌کنندگان عمده قیر ایران بودند، واردات این محصول را از کشورمان محدود کردند یا بعضا به آزمایش‌های سخت، ‌نمونه‌برداری و ... موکول کردند.

وی در ادامه به برند‌سازی در ایران اشاره کرد و افزود: با توجه به اینکه برند‌سازی در ایران به گونه‌ای است که محصول را با برند ایران می‌شناسند و به بیانی محصول با نام شرکت تولید‌کننده‌اش شناخته نمی‌شود، بنابراین بازار صادراتی قیر کشور از این ناحیه آسیب جدی دید و شرایطی به وجود آمد که کشورهای وارد‌کننده پذیرای قیر تولیدکنندگان بزرگ و قدیمی ما نبودند و به این نتیجه رسیده بودند که قیر ایران از کیفیت لازم برخوردار نیست و به نوعی برند ایرانی خدشه‌دار شد.

رقابت منفی در بازار قیر

در این بین عضو هیات رئیسه کمیسیون قیر گفت: رقابت منفی بنگاههای تولیدکننده داخلی قیر، ارزان فروشی محصول ایرانی از سوی تولیدکنندگان کوچک در بازارهای جهانی، کیفیت رو به افول تولید قیر و اختصاص قیر یارانه‌ای به وزارت راه، چهار مشکل اصلی بازار قیر کشور بشمار می‌رود.

حسن تاجیک با بیان اینکه بازار قیر در حال حاضر با چالش هایی روبه رو است که در صدر آنها رقابت منفی بنگاه های تولیدکننده داخلی قیر قرار دارد، گفت: رقابت منفی بنگاه های داخلی و کوچک تولیدکننده قیر در راستای کاهش هزینه ها سبب شده است تا کیفیت تولید قیر و قیمت محصول افت کند.
عضو هیات رئیسه کمیسیون قیر با بیان اینکه قیمت قیر در منطقه در حال حاضر 285 تا 300 دلار در هر تن است، ابراز تاسف کرد که قیر ایران 230 تا 240 دلار در هر تن و تحویل بندرعباس قیمت گذاری می شود.
به گفته وی؛ همسان سازی قیمت قیر ایران با سایر قیرهاى عرضه شده در منطقه می تواند بخش بزرگی از مشکلات و چالش های بازار قیر را حل کند.
تاجیک افزود: تنها راه حل، همسان سازی قیمت قیر در داخل و منطقه، استفاده از ظرفیت های بورس کالا در فروش صادراتی محصول است، به طوری که در بورس قیمت گذاری براساس منطقه و کارشناسی انجام شود و اجازه عرضه قیر با نرخ های غیر واقعی به تولیدکنندگان داده نمی شود.
عضو هیات رئیسه کمیسیون قیر همچنین در ادامه گفت: یکی دیگر از راههای مرتفع شدن چالش های بازار قیر، حذف قیر یارانه ای به وزارت راه و شهرسازی است.
به گفته این مقام مسئول؛ ضروری است که دولت با حذف قیر یارانه ای به وزارت راه از تعدد قیمت ها در بازار قیر جلوگیری کند؛ برآورد می شود اختصاص هزینه قیر یارانه ای به وزارت راه می تواند گره بزرگی از بازار قیر بگشاید.
وی همچنین ادامه داد: یکی دیگر از راههای کاهش مشکلات بازار قیر، عدم اعطای مجوز صادرات مستقیم به بنگاه های کوچک با حجم اندک خرید وکیوم باتوم است.
وی ادامه داد: این بنگاه های کوچک با حجم خریدهای اندک وکیوم باتوم، نباید به عرصه صادرات مستقیم قیر وارد شوند؛ چرا که سبب لطمه زدن به بازار قیر، تعدد قیمت ها و تخریب جایگاه کالای ایرانی در بازارهای منطقه ای می شوند.
عضو هیات رئیسه کمیسیون قیر اذعان داشت: با ورود این بنگاه های کوچک که هزینه در تن آنها بسیار بالاست ،تولیدکننده بزرگ قیر در ایران دچار دردسر شده اند؛ چرا که این بنگاه های کوچک با تولید اندک حاضر می شوند نرخ قیر را کاهش داده و رقابت پذیری در این حوزه را برای شرکت های دیگر کاهش یابد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر شاخه شاخه کردن تجارت قیر، سبب بسته شدن راه های صادرات با نرخ های معقول و رقابتی شده است که در صورت گرفتن تصمیمات مناسب برای صادرات یکپارچه قیر از بورس کالا، عمده مشکلات کنونی حل می شود؛ البته این موضوع به حمایت بخش دولتی و خصوصی نیازمند است.
این مقام مسئول در پایان با اشاره به اینکه کیفیت قیر ایران نیز متاثر از رقابت مخرب بنگاه های کوچک در حال کاهش است، گفت: درحال حاضر تقریبا نفت کوره به تولیدکنندگان قیر داده نمی شود و از این رو تعدادی از تولیدکنندگان قیر محصول تولیدى را با کالاهای دیگر (ضایعات واحدهاى روغنسازى و...) مخلوط کرده و بجاى قیراستاندارد با قیمت نازل عرضه مى کنند.