آمارهای بورس کالا نشان می دهد در هفته های اخیر حجم معاملات در بورس کالا برای محصولات پتروشیمی توانسته از میانگین قابل قبول در این بازار که ۷۰ هزار تن در هفته است بگذرد. این آمار زمانی به ثبت رسیده که در ماه‌های اخیر حجم معاملات هفتگی در این بازار به زیر ۵۰ هزار تن نیز رسیده بود.

حال با بازگشت خریدها از بورس این امیدواری پیش آمده است که شاید بازار در حال بازگشت به سمت رونق نسبی است. آخرین آمارها نیز با این نتایج همخوانی دارند، به‌عنوان مثال رشد صنعتی کشور که سال گذشته منفی ۹ درصد بود در سه ماه اول امسال به صفر رسیده به عبارتی از دامنه منفی خارج شده که امیدواری‌ها به بهبود را نشان می‌دهد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد در تالار محصولات پلیمری بعد از نوسانات شدیدی که در نیمه اول سال ۹۷ رخ داد اکنون بازار در تلاش است تا به شرایط پیش از بحران بازگردد. به ‌عنوان مثال حجم عرضه‌ها توانسته به حالت تعادلی ۲ میلیون ‌تنی که میانگین نسبی در ۶ ماه اول سال در خلال سال‌های گذشته بوده رسیده و معاملات نیز به میانگین یک میلیون و ۳۰۰ هزار تنی برگردد.

اما نکته قابل‌ توجه افت شدید تقاضا است. تقاضا در خلال سال‌های اخیر روند نسبتا هیجانی را تجربه می‌کرد. در هر سال در نیمه اول سال شاهد آن بودیم که تقاضا از ۳.۵ میلیون تن فراتر می‌رفت اما امسال این اتفاق نیفتاد و میزان تقاضایی که در مجموع در بورس ثبت شد ۲ میلیون تن بیشتر نبود.

این موضوع دو دلیل عمده دارد؛ نخستین دلیل که از اهمیت بالاتری برخوردار است واقعی شدن قیمت‌ها در بورس کالا است.

قیمت محصولات مختلف پایه در بورس کالا در گذشته اغلب با اختلاف قابل‌توجهی با قیمت‌های بازار آزاد قرار داشت و همین امر شرایط را برای سفته‌بازی به شدت فراهم می‌کرد.

با مراجعه به نمودار مشاهده می‌شود در اغلب سال‌های مورد بررسی تقاضا از عرضه بالاتر بوده که بخشی از این شکاف فعالیت‌های سفته‌بازی ناشی از اختلاف قیمت را گوشزد می‌کند.

در هفته گذشته شاهد بودیم که نزدیک به 70 هزار و 600 تن از انواع پلیمرها در بورس کالای ایران مورد داد و ستد قرار گرفت. این مطلب به این معناست که بیشترین حجم معاملات هفتگی در بورس کالا از اردیبهشت‌ماه تاکنون به ثبت رسیده است و می‌تواند نشانه مهمی برای خروج از رکود باشد. در هفته قبل بیش از 44 درصد به حجم معاملات هفتگی بازار پلیمرهای بورس کالا در مقایسه با هفته قبل از آن افزوده شده است آن‌هم در شرایطی که بعد از هفته‌ها ، مجموع تقاضای کل از عرضه‌های پلیمرها برتری داشته است.

 این سیگنال مهم را شاید بتوان یک دلیل دیگر برای بهبود بازار عنوان کرد. البته تغییر فصل ، نزدیکی به اربعین و پتانسیل رشد تقاضا برای بسیاری از گروه‌های کالایی به منظور صادرات به عراق و یا مصرف داخلی در کنار بهبود واقعی در حجم تقاضای مواد اولیه در کنار قیمت‌های جذاب فعلی همگی مواردی است که می‌تواند برای بازار مهم ارزیابی شود.

در هفته گذشته حجم تقاضای پلیمرها در بورس کالا بیش از 48 درصد رشد کرد که این رشد خود به معنی تغییر فاز در بازار آزاد است.

به صورت دقیق‌تر در شرایطی که تقاضای واقعی در صنایع تکمیلی وجود داشته و میزان موجودی انبارها نیز کم است ، می‌توان انتظار داشت که حجم تقاضا در بورس کالا افزایش یافته و این رشد نسبی خود محرک مهمی برای رشد معاملات در بورس کالاست.

این در حالی است که حجم عرضه‌ها در هفته گذشته نیز در بالاترین رقم ثبت شده از اواسط تیرماه تاکنون بوده است که خود بستر مهمی برای رشد حجم معاملات به شمار می‌رود.

در این بین طی ۶ ماه نخست امسال در فصل بهار شاهد رونق بازار و بالابودن حجم معاملات بودیم اما طی تابستان و بعد از آغاز رکود در این فصل، رکود به بازار پلیمرها هم وارد شد. در تابستان به رغم بالابودن عرضه ها، ولی تمایل به خرید در بازار محدود بود آن هم در شرایطی که برآیند قیمت های بورس و بازار به سمت افت نرخ متمایل بود.

متوسط حجم عرضه هفتگی پلیمرها در بورس کالا برای سال گذشته رقمی نزدیک به ۷۱ هزار و ۸۰۰ تن بود، ولی این رقم در نیمه اول امسال به ۷۶ هزار و ۶۰۰ تن افزایش یافت. در برابر آن متوسط حجم تقاضای سال گذشته به دلیل سیاست های نرخ گذاری دستوری بیش از ۲۰۰ هزار تن در هفته بود که در ۶ ماه نخست امسال به نزدیکی ۷۶هزار تن بالغ شد.

با توجه به این موارد در ۶ ماه نخست سال جاری با رشد عرضه ها در بورس کالا و افت چشمگیر تقاضا روبه رو بودیم، بنابراین کاهش حجم دادوستد و مخصوصا افت قیمت ها توجیه پذیر بوده است. متوسط حجم معاملات سال گذشته در بورس کالا رقمی نزدیک به ۶۲ هزار و ۸۰۰ تن بوده که این رقم برای نیمه نخست سال جاری نزدیک به ۵۱ هزار و ۹۰۰ تن برآورد می شود.

همین آمارها عقب نشینی بازارها را در ۶ ماه نخست سال جاری به وضوح نشان می دهد ولی باید به این نکته نیز اشاره کرد که بهار دوره جذابی برای بازار پلیمرها بود و حجم معاملات از حداقل های لازم برخوردار بوده است ولی در تابستان یکی از دوره های رکورد شدید در بازار پلیمرها را تجربه کردیم.