ضرورت مبارزه با قاچاق كالا، به دليل ایجاد مشكلات ساختاري در اقتصاد و همچنین عدم پرداخت حقوق دولت و ملت و عدم تحقق بخش عمده اي از درآمد دولت، باعث مي شود كه دولت و سازمان هاي مربوطه نتوانند حمايت كنند و توليد و مصرف كالاهاي غير ضروري و بي كيفيت خارجي را كاهش دهند.

علیرضا مناقبی در گفت و گو با پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز در خصوص علت حجم نسبتا بالای قاچاق در ایران و عوامل موثر بر افزایش این مقوله گفت: این سطح کلان قاچاق هدایت شده و حتما یک عقبه‌ قوی پشت خود دارد، در واقع دیگر نمی توان عنوان قاچاق را به این حجم کالا نسبت داد چراکه ورود این مقدار قاچاق به داخل کشورسازمان یافته و هدایت شده است و نسبت به این موضوع باید مسوولین ذی ربط از جمله قوه قضاییه و افرادی که در این حوزه فعالیت می کنند، پاسخگو باشند، زیرا خلا قانونی یک چالش جدی برای مبارزه با قاچاق کالاست.

وی ادامه داد: از مضرات قاچاق به داخل کشور می توان از به خطر افتادن چرخه تولید وسلامت کالا برای مصرف کننده نام برد. برخی افراد سودجو برای فرار از مالیات، عوارض گمرکی و.. از راه قاچاق سودهای کلانی به دست می آورند؛ در واقع به دلیل اینکه موانع گوناگونی در مسیر ورود کالاهای قانونی وجود دارد مانند تعرفه ها و مالیات های بالا،  تاخیر در ترخیص کالا ، بوروکراسی اداری از جمله عوامل زمینه ساز گرایش افراد به قاچاق عنوان کرد و قاچاقچیان هم با استفاده از این موقعیت روز به روز فعالیت خود را گسترش داده و فعال تر می شوند.

وی با بیان اینکه مصرف کننده نیازمند کالاست وعوامل فوق مانع از ورود کالای قانونی به کشور می شود ناچار کالای قاچاق افزایش می یابد. در حقیقت هر چه موانع در راستای فعالیت درست و قانونی بیشتر شود، قاچاق و سودجویی افراد خاص نیز افزایش می یابد.همچنین نقص نظارتی نیز از دیگر دلایل رشد قاچاق است.

رییس مجمع عالی واردات در خصوص بخش های اقتصادی که بیشترین تاثیر را از افزایش قاچاق داشته اند، گفت: از جمله مجموعه هایی که به دلیل حجم بالای قاچاق متضرر می شود، بخش تولید است.ورود کالای بی کیفیت با قیمت پایین وعدم نظارت برآن منجر به کاهش رشد تولید داخلی می شود.

وی افزود: اصلی ترین فاکتور مصرف کننده برای خرید کالا، قیمت است و به دلیل اینکه کالای قاچاق قیمت پایین تری از تولیدات داخلی دارد، متعاقبا تقاضای بیشتری دارد.البته باید این نکته را هم توجه داشت رشد تقاضای مصرف کننده جهت استفاده از کالای قاچاق باعث می‌شود دولت حتی از همان حقوق حداقلی‌اش که مالیات بر فروش کالاست، محروم شود؛ با این وجود ابتدا دولت با ضرر هنگفتی روبه رو می شود، سپس تولید کننده های داخل.

مناقبی در خصوص اینکه بیشتر بنگاه های اقتصادی ما جز صنایع کوچک و متوسط هستند، طبعا تاثیربیشتری از قاچاق می پذیرند، گفت: قاچاق کالا علاوه بر اینکه ضربات جبران ناپذیری به اقتصاد کشور وارد می کند زمینه ساز رکود و در نهایت تعطیلی بنگاه های کوچک و حتی بزرگ تولیدی کشور می شود و از منظر اقتصادی موجبات ایجاد اختلال در اجرای قانون، هدر رفتن منابع ملی و کاهش سرمایه گذاری و تضعیف تولید را بدنبال دارد. 

وی ادامه داد: وقتی صنعتی بزرگ می شود بالطبع ممکن است هزینه های سربار کمتر و قیمت تمام شده پایین بیاید.، ولی این بدین معنا نیست که فقط صنایع بزرگ فعالیت می کنند و صنایع کوچک ومتوسط وجود ندارند، در واقع در تمام جهان بنگاه های کوچک و متوسط مشغول فعالیتند ولی چون قانونمند حرکت می کنند هیچ کدام متضرر نمی شوند. متاسفانه در کشور ما چنین مزیتی وجود ندارد و بی قانونی میان بنگاه های بزرگ رواج یافته است.به گفته رییس مجمع عالی واردات وقتی بی قانونی باشد بالطبع کسی نمی تواند جلوی فعالیت بنگاه های بزرگ بی قانون را بگیرد و متعاقبا دیگر بنگاه ها کوچک و کوچک تر می شوند، حتی بعضی از صنایع بزرگ هم از این قاعده مستنی نیستند.

مناقبی در خصوص راهکار پیشنهادی برای کاهش پدیده قاچاق در اقتصاد کشور عنوان کرد:  قاچاق، هزینه های انسانی و اقتصادی سنگینی برای کشور به دنبال دارد و به ویژه به نظام اقتصادی کشور لطمات جبران ناپذیری وارد می کند.مهم ترین راهکار پیشنهادی رفع موانع ایجادشده برای بنگاه های سالم و قانونمند است. بدین معنا که گپ اقتصادی میان کار درست و غلط را به حداقل برسانیم که دیگر شخصی حاضر به ریسک پذیری در مسیر قاچاق نباشد.

وی تاکید کرد: تا زمانی که برای جلوگیری از قاچاق و حمایت از تولید داخل، دیوار تعرفه ها را بالا می بریم یا از واحدهای قانونمند مالیات مضاعف می گیریم،در گمرک کالا چندین روز برای ترخیص معطل می شود یا واحدها پشت در اتاق های اداری برای گرفتن مجوز باید در انتظار بمانند، بالطبع این معضل حل شدنی نخواهد بود. به دلیل اینکه مصرف کننده منتظر اجرای این قبیل فرآیند نمی شود و در پی برطرف کردن نیازش است. در حقیقت هر چقدر موانع برای واحدهای سالم بیشتر شود راه برای ورود کالای قاچاق باز می شود.