بازار ارز در دو ماه گذشته رو به افزایش گذاشته، درواقع در فضای ناآرام است که هیجانات موجود در بازار افزایش لحظه ای نرخ ارز را به همراه می آورد. واقعیت بازار علت اصلی تغییر دائم نرخ ارز نیست بلکه هیجانات کاذب موجود، موجب نوسانات این روزها شده است.

به گزارش اگزیم نیوز به نقل از روابط عمومی صندوق ضمانت صادرات ایران، سیدکمال سید علی مدیر عامل صندوق ضمانت صادرات در این باره می گوید« یکی از راهکارها برای رهایی از این صعود ناگهانی، اعمال روند افزایشی توسط بانک مرکزی طی سال و پیش بینی مناسبی برای انتهای سال مطابق با نوسانات نرخ ارز جهانی و برآوردهای اقتصاد کلان کشور است. اگر بخواهیم حرکتی را در راستای تولید بهتر، واردات کمتر و صادرات بیشتر انجام دهیم حتما باید نرخ ارز در مسیر صعودی قرار بگیرد اما این صعود باید کنترل شده و توسط بانک مرکزی اعمال شود.»

معاون اسبق ارزی بانک مرکزی بر این باور است « بانک مرکزی ضررها و آسیب های ناشی از افزایش نرخ ارز بر اقتصاد را می داند و چه بسا نوسانات نرخ ارز همه نگاه ها و حملات را متوجه بانک مرکزی می کند بنابراین چنانچه بانک مرکزی دخالتی در بازار انجام می دهد تنها در راستای مدیریت بازار ارز است. بانک مرکزی نیز آمادگی این افزایش یکباره قیمت ارز را نداشت که برای کنترل آن بخواهد ذخایر خود را از دست دهد و ورود این نهاد به بازار ارز تنها به منظور مدیریت بازار ارز و نرخ ها است.»

سید علی در ادامه گفتگو با ترقی اقتصادی اذعان داشت « بیشترین عامل افزایش نرخ ارز، انتظارات تورمی ناشی از انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا و سفته بازی است. توافق نامه اوپک اگرچه توسط مقامات، عاملی بر کاهش نرخ ارز اعلام شد اما تاثیر این خبر بر بازار ارز تنها یک هفته بود و این یعنی انتظارات تورمی برخی با انتخابات آمریکا و روی کار آمدن ترامپ، بالا رفته و کماکان تقاضای احتیاطیشان بالا می رود که این عاملی بر رشد نرخ ارز است.»مدیر عامل صندوق ضمانت صادرات ایران  همچنین تصریح کرد «بیشترین عامل موثر بر افزایش اخیر نرخ دلار، عدم افزایش قیمت از دو سال گذشته درمقایسه با رشد قابل توجه در بازارهای بین المللی بود.البته  ازعامل انتظارات تورمی که بعد از انتخابات آمریکا و روی کار آمدن ترامپ بوجود آمد و باعث افزایش تقاضا و درنتیجه رشد قیمت دلار شد نیز نباید غافل شد ».در ادامه مشروح گفتگوی ترقی اقتصادی با سید کمال سید علی را می خوانید . 

نوسان نرخ ارز و جهش قیمتی آن ناشی از چه مسائلی است و چه سیاستی را دولت و بانک مرکزی برای کنترل آن و به حداقل رساندن این نوسانات می توان اتخاذ کند؟

اگر سفرهای فصلی و تاثیر آن بر قیمت ارز را کنار بگذاریم خواهیم دید دلایل افزایش قیمت ارز بویژه نرخ دلار، عدم افزایش آن در بازار داخل باوجود رشد 12 درصدی آن در بازار بین المللی از اواخر سال 93 است. به عبارت دیگر در بازار داخل، سایر ارزها (به غیر از دلار) روندی کاهشی را دنبال کردند که این کاهش در بانک مرکزی اعمال شد اما در مقابل، افزایش نرخ دلار از دو سال گذشته، به طور محسوس اعمال نشد.

البته عوامل دیگری درچند سال گذشته این عدم افزایش نرخ ارز را توجیه می کرد که یکی از آنها، کاهش تورم و دیگری افزایش بهای نفت بود. یعنی بهبود درآمد نفتی کشور سبب شد افزایشی در قیمت دلار دیده نشود. از طرفی افزایش صادرات غیر نفتی نیز عاملی دیگر در عدم افزایش نرخ دلار در سال جاری بود.

با وجود آنکه برخی بر این باورند، رکود در اقتصاد همچنان به چشم می خورد  اما می دانیم که سیستم بانکی و بانک مرکزی هنوز مشکلات روابط کارگزاری و نقل و انتقال را حداقل درمورد ارزهای مبادلاتی و کارمزدی که برای آن مطرح است، دارد.

اما در مجموع می توان گفت، افزایش قیمت نفت، کاهش تورم، افزایش صادرات غیر نفتی عواملی بودند که قیمت ارز را ثابت نگه داشتند با این حال با انتخابات آمریکا و حضور ترامپ به عنوان رئیس جمهور، علامت هایی را به جامعه ما منتقل کرد.

برخی نگاه ها این بود که حضور ترامپ تغییری را بر وضعیت کشور ایجاد نمی کند اما زمانی که انتخاب وی حتی در دنیا ریسک ها را افزایش داد، طبیعتا تاثیر این خبر در جامعه ما نیز حس شد و بسیاری از سرمایه گذاران حضور ترامپ را در مجموعه سیستم اقتصادی کشور منفی دانستند. این نگاه منفی باعث افزایش  تقاضای ارز شد .با توجه به رابطه مستقیم افزایش قیمت دلار بر قیمت طلا انتظارات تورمی در جامعه افزایش پیدا کرد . 

امکان دارد در این خصوص توضیح بیش تری بفرمایید؟

اخبار اعم از مثبت و منفی اثر خود را در اقتصاد می گذارد وقتی دنیا نگران حضور ترامپ در ریاست جمهوری است ،با رئیس جمهور شدن ایشان و نطق های انتخاباتی وی افزایش قیمت غیر طبیعی نیست . 

این شائبه ایجاد شده که به جهت مشکلات نقل و انتقال پول، دولت قصد دارد کسری بودجه اش را از طریق افزایش نرخ ارز جبران کند، هرچند که مقامات رسمی و بانک مرکزی این مسئله را تکذیب کرده اند، نظر شما در این باره چیست؟

بانک مرکزی ضررها و آسیب های ناشی از افزایش نرخ ارز بر اقتصاد را می داند و چه بسا نوسانات نرخ ارز همه نگاه ها و حملات را متوجه بانک مرکزی می کند بنابراین چنانچه بانک مرکزی دخالتی در بازار انجام می دهد تنها در راستای مدیریت بازار ارز است. بانک مرکزی نیز آمادگی این افزایش یکباره قیمت ارز را نداشت که برای کنترل آن بخواهد ذخایر خود را از دست دهد و ورود این نهاد به بازار ارز تنها به منظور مدیریت بازار ارز و نرخ ها است.

یکی از راهکارها برای رهایی از پرش نرخ، اعمال روند افزایشی توسط بانک مرکزی طی سال و پیش بینی مناسبی برای انتهای سال مطابق با نوسانات نرخ ارز جهانی و برآوردهای اقتصاد کلان کشور است. اگر بخواهیم حرکتی را در راستای تولید بهتر، واردات کمتر و صادرات بیشتر انجام دهیم حتما باید نرخ ارز در مسیر صعودی قرار بگیرد اما این صعود باید کنترل شده و توسط بانک مرکزی اعمال شود.

هنوز ترامپ بر قدرت ننشسته و این اعتقاد وجود دارد که وی قدرت اجماع اروپا را نخواهد داشت و هنوز اروپایی ها و بانک ها و موسسات آنها، تقاضای کار با ایران را دارند و چه بسا با روی کار آمدن ترامپ و استقرار وی در مقام رئیس جمهور آمریکا، دلار تعادل خود را پیدا کرده و از نوسانات آن کاسته شود چراکه تاثیرات منفی اخبار انتخابات آمریکا یکبار بر بازار ارز اعمال شده است.

با پیش فرض های موجود که نشان می دهد اروپا الزامی برای همراهی رئیس جمهور آمریکا نداشته و در زمینه های دیگر نیز با ترامپ تنش خواهد داشت در نتیجه عدم اجماع اروپا، قدرت ایران را در منطقه افزایش خواهد داد و ممکن است با روی کار آمدن ترامپ ثبات بیشتری در بازار حاصل شود.

بیایید موضوع را ازلحاظ تغییرات نرخ ارزهای بین المللی نگاه کنیم دو عامل تاثیر گذار نوسانات بین المللی و تورم در ارزش ریال موثر است ، بانک مرکزی در مسئله نرخ ارز باید هدفدار حرکت کند برای مثال چرا با وجود افزایش 10 تا 12 درصدی نرخ دلار در طول سه سال گذشته در دنیا، این افزایش در نرخ دلار داخلی اعمال نشد؟ به عقیده من اگر فروش ارز توسط بانک مرکزی کمتر از قیمت های موجود در بازار باشد، این نوعی رانت ایجاد خواهد کرد مگر آنکه نوع کالا به گونه ای باشد که در توزیع عامه مردم قرار نمی گیرد مانند کالاهای دفاعی و کالاهای اساسی و داروهای خاص که نیازمند تامین ارز دولتی است. اما باید سایر نیازهای کشور با قیمت ارز بازارتامین شود . 

یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت ، افزایش تعداد کالاهایی است که اتاق مبادلات به بازار آزاد انتقال داده است که ارز مورد نیاز این کالاها باید از بازار آزاد یا ارزحاصل از صادرات غیر نفتی تامین شود هر چقدر کالا از اتاق مبادلات حذف شود ارز ان باید تامین شود که منجر به افزایش نشود . 

بد نیست بدانیم، ارز مورد نیاز قاچاق در کشور 10 تا 15 میلیارد دلار است و جای تفکر دارد که این ارز از کجا تامین می گردد. نتیجه ای که حاصل خواهد شد این است که بخشی از این ارز از کشورهای همسایه، بخشی از طریق صادرکنندگان غیر نفتی و بخش دیگر توسط بانک مرکزی تامین می شود چراکه هیچ ممنوعیتی در تامین ارز از ابتدای انقلاب برای کالاهایی که از مبادی گمرکی وارد می شود تا کنون ایجاد نشده است . 

هر چند که در طول 9 سال که یکسان سازی نرخ ارز اجرا و موفق بوده، حساب مناطق آزاد یا همان حساب فرعی ارز به وجود آمد که حتی در آن زمان هم ارز مورد نیاز قاچاق از این حساب قابل تامین بود. 

در یک جمع بندی کلی باید بگویم، بانک مرکزی کسری بودجه را از طریق افزایش نرخ ارز تامین نمی کند و شاید از این مسئله کشور منتفع شده و بودجه تامین شود اما در حقیقت هدف بانک مرکزی کنترل نرخ ارز است چون ضررهایی که کشور از افزایش نرخ ارز می بیند، نوک پیکان انتقادات را متوجه بانک مرکزی می کند.

نرخ تورم، صادرات کالای غیر نفتی و افزایش قیمت ارزهای بین المللی را عاملی مقابل افزایش نرخ ارز در داخل عنوان کردید، آیا ورودی ارز دچار مشکل شده که به این اندازه با افزایش قیمت مواجه شده ایم ؟

بیشترین عامل افزایش نرخ ارز، انتظارات تورمی ناشی از انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا و سفته بازی است. توافق نامه اوپک اگرچه توسط مقامات، عاملی بر کاهش نرخ ارز اعلام شد اما تاثیر این خبر بر بازار ارز تنها یک هفته بود و این یعنی انتظارات تورمی برخی با انتخابات آمریکا و روی کار آمدن ترامپ، بالا رفته و کماکان تقاضای احتیاطیشان بالا می رود که این عاملی بر رشد نرخ ارز است. اما تجربه چند سال اخیر نشان داده، وقتی خبری تاثیر منفی بر بازار ارز می گذارد، بروز آن اتفاق دیگر تاثیری بر قیمت ها نداشته و به مرور روال عادی حاکم می شود.

منظور از سفته بازی که فرمودید، چیست؟

سفته بازی درحقیقت ورود موقت سرمایه برخی افراد به بازار ارز است آن هم زمانی که نرخ های بانکی کاهش یافته و بازار های موازی وسرمایه نیز حرکت چندانی ندارد.

عمده ترین عاملی که توانسته نرخ ارز را تکان همان انتظار تورمی ناشی از انتخاب ترامپ است.

پس می توان گفته های جنابعالی را این طور جمع بندی کنیم که تورم انتظاری عامل افزایش نرخ ارز است و نه کمبود منابع ارزی؟

با این نظر موافقم اما اعتقادم بر این است که اگر سیاست کمتر در اقتصاد دخالت داده شود بانک مرکزی، هم قادر به کنترل نرخ ارز است و هم می تواند استقلال خود را حفظ کند و این جهش نرخ هم مدیریت خواهد شد چون در آینده وضعیت ما از نظر درآمدی رو به بهبود است.

"دلار 3300 تومانی در سال 96 یکسان سازی نرخ ارز را سرابی دست نیافتنی می کند" با این موضوع موافقید؟

اعتقاد من این است که قیمت ارز در بودجه علامتی مبنی بر اینکه نگاه دولت نسبت به حرکت نرخ ارز چه بوده و انتظار دارد حول و حوش چه رقمی حرکت کند. واقعیت های اقتصادی در کشور ما نشان دهنده این موضوع است که نرخ ارز کمتر از 3700 یا 3800 تومان نخواهد شد البته این هم مد نظر قرار دهید که بانک مرکزی موظف به فروش ارز با این نرخ نیست بلکه این رقم کف بودجه است که باید برای دولت تامین شود.

همه ساله برآوردهای فروش ارز ما در بانک مرکزی بیش تر از بودجه بوده است اما نمی تواند کم تر از این ارقام گردد در غیر این صورت با کسری بودجه مواجه خواهیم شد.

بنابراین با شرایط حال حاضر کشور، نرخ ارز با 3300 تومان برای بودجه سال 96رقم پایینی است و می تواند از این رقم بالاتر برود.

دولت امسال هم نرخ ارز را یکسان سازی نکرد به رغم اینکه قرار بود در شش ماهه اول سال این اتفاق بیافتد، آیا تک نرخی شدن ارز را ممکن می دانید؟

نه اینکه امکان یکسان سازی نرخ ارز به لحاظ منابع وجود نداشته باشد، اما به خاطر اینکه روابط کارگزاری با بانک های بین المللی هنوز برقرار نشده و نقل و انتقال ها به درستی انجام نمی شود چنانچه شاهد برطرف شدناین موضوع کلیدی باشیم یکسان سازی نرخ ارز امکان پذیر خواهد بود. اما اگر هنوز اجرایی نشده نباید بالاجبار و به صرف توصیه ها این امر صورت گیرد در غیر این صورت مجددا شاهد تفاوت نرخ ارز اعلامی بانک مرکزی و بازار و شکست طرح یکسان سازی خواهیم بود.

تجربه سال های بعد از انقلاب می گوید، شیب ارز باید در حد مقدور صعودی و با سایر پدیده های اقتصادی کشور همراه باشد. نه کاهش ارزش پول ملی افتخار است و نه افزایش آن و باید شرایط را طوری فراهم کرد که صادرات به خوبی انجام شود و واردات مدیریت گردد تا تولید نیز در چارچوب اقتصاد مقاومتی افزایش یابد بنابراین در راستای تحقق این مهم باید به دنبال افزایش نرخ ارز معقول در سال بود .