بارزترین روش‌های سرمایه‌گذاری بازار بورس، بازار مسکن، بازار پول (بانک، ارز) و بازار طلا است. در سرمایه گذاری آنچه که حایز اهمیت است، در نظر داشتن این نکته است که بازده و ریسک رابطه مستقیمی با هم دارند. بنابراین باید بازاری را هدف قرار داد که در عین داشتن بازده مورد قبول ریسک بالایی نداشته باشد. بنابراین بهتر است در مرحله اول برای سرمایه‌گذاری به نرخ تورم، رشد اقتصادی و ارز توجه ویژه‌ای داشت.

به گزارش اگزیم نیوز، در حالی که بازارهای اصلی سرمایه گذاری در دنیا به بورس و بانک محدود می شود، در ایران طی سال های گذشته در کنار بازارهای اصلی سرمایه گذاری هایی محدود و کوتاه مدت نظیر سیم کارت موبایل و ثبت نام خودرو نیز برای مدتی بازدهی داشته اما با تغییر شرایط از رونق افتاده اند.

 اما درمیان آنها پنج بازار اصلی یعنی بـورس، بانک، طــلا، ارز و مسـکن همواره با توجه نوسانات بازار، یکی از آنها نقش پیشرو را در جذب سرمایه های کوچک مردمی بازی کرده است. به طور مثال در نیمه دهه هشتاد بازار مسکن با رشد حبابی قیمت ها سهم تمام بازار را به خود اختصاص داده بود.

در اوایل دهه 90 بازار ارز و تا حـدودی طلا این نقش را برعهده گرفـت و ســرمایه گذاران بسـیاری نیز از محل نوسانات بی سابقه قیمت ها بازدهی بالایی را کسب کردند. اما با آرام شـدن فضای اقتصادی و بخصـوص کاهش نرخ تورم و نوسانات هیجانی سـپرده های بانکی که از میانگیـن نرخ تورم سـبقت گرفتـه بود، بالاترین بازدهی را به خود اختصاص داد. هرچند هنوز سپرده های بانکی به عنوان کم ریسک ترین سـرمایه گذاری با اقبال بالایی از سوی سرمایه گذاران روبه روست و بـه دلیـل عدول بانک ها از نرخ سـود مصوب نرخ های سود سپرده بانکی بیش از این مقدار افزایش پیدا کرد اما عمر این بازار با تمام آرامشی که به سرمایه گذارانش اعطا می کرد کوتاه بود.

بازار سرمایه اما با همه پیچیدگی هایش از اقبال بیشتری نزد سپرده گذاران با دورنمای فکری خاص برخوردار است. چندی پیش برنامه پایش صدا و سیما در یک نظرسنجی کارایی بازارهای سرمایه ای را مورد نقد و بررسی مخاطبان خود قرار داد. نتیجه این نظرسنجی نشان داد که تمایل و اقبال 6.40 درصد از شرکت کنندگان به بازار بورس است.

طبق این نظرسنجی سـپرده گذاری در بانک با 25.25  در صد شرکت کنندگان رتبه دوم و بـــازار طلا و مسـکن نیز رتبه های سـوم و چهارم بازارهای با بازدهی زیاد را به خود اختصاص دادند.

بازدهی بازارها در سال گذشته با نگاهی به بازدهی دارایی های مالی، سکه و مسکن طی دوره های زمانی گذشته نشان می دهد که در بین این دارایی ها، شــاخص فرابـورس بـا بازدهی 79/18 درصد طی یک سـال گذشـته، بیشترین بازدهی را داشته است اما با توجه به اینکه نرخ سود سپرده ها به عنوان نرخ سود بدون ریسک تلقی میشود، بازدهی واقعی این بازار در یک سال گذشته منفی بوده است.

براساس گزارش مدیریت تحقیق و توسعه شرکت بورس در این بازه پس از فرابورس، بازدهی سکه، بورس اوراق بهادار و دلار در رتبه های بعدی قرار دارند. با وجود این با توجه به مثبت بودن بازدهی اسمی دارایی های مالی، سکه و مسکن در بـازه 9 ماهه، بازدهی اسمی دلار و بورس در بازه  6 ماهه منفی بوده اسـت.
نرخ بازدهی در بازار سرمایه در 6 ماه اول سال 96

امیدواری به جذب سپرده‌های ریسک‌پذیر در بازار سهام محرکی اصلی رشد در 6 ماهه اول سال بود. بر این اساس  بازار سرمایه پذیرای برخی سرمایه‌های ریسک‌پذیر شد با این پیش‌بینی که نرخ بازدهی بازار سرمایه همچنان بیشتر از بازارهای موازی باقی بماند.

طبق آمار اعلام شده، بازار سهام با بازدهی حدود 13 درصد پربازده‌ترین طی این مدت همچنان به صدر نشینی خود ادامه داد.

 رشد آهسته و پیوسته شاخص بورس و ورود آن به کانال 80 هزار واحدی در سایه رونق معاملات، انتظار فعالان بازار را بیش از پیش بر انگیخت تا پس از ثبت رکورد گذر از کانال 85هزار واحدی، تجربه رقم 90 هزار واحدی را نیز داشته باشند هر چند که برخی از فعالان این بازار این رکوردهای تاریخی را نوعی حباب می دانستند و نسبت به تداوم آن تردید داشتند.

البته روند رو به رشد قیمت کالاها در بازارهای جهانی و همچنین افزایش نرخ ارز بی‌تاثیر در این روند رو به رشد بازار سرمایه نبودند که در کنار این موارد باید از کاهش نرخ سود سپرده بانکی نیز در خروج بخشی از نقدینگی از بانک‌ها و هدایت آن به سوی بازار سهام و تاثیر به سزای آن نام برد.

از سوی دیگر رشد نرخ دلار  در آن بازه زمانی موجب شد که سرمایه‌گذاران روی شرکت‌های صادرات‌محور حساب ویژه‌ای باز کنند و انتظار افزایش نرخ دلار و به خصوص پیش‌بینی تک نرخی شدن آن را بر سودآوری این سهم ها بدانند.

هممچنین رشد غیرقابل پیش‌بینی نرخ جهانی فلزات اساسی و مواد معدنی و تاثیرگذاری سریع آن بر بازار بورس تهران، تعدیل در سود شرکت‌ها را به همراه داشت که در نهایت موجب  افزایش ارزش معاملات خرد و گردش معاملات کلان شد.

اما با تصمیم بانک مرکزی مبنی بر تغییر در برنامه اقتصاد بانک محور و کاهش نرخ سود بانکی، توزیع جریان نقدینگی در سایر بازارها با جهش های خاص همراه شد. برقراری نرخ سود بانکی در تعریف جدید حرکت سرمایه ها را به سوی بازارهای جایگزینی همچون مسکن، طلا و ارز هدایت کرد هرچند این تغییرات بیشتر تحت‌تاثیر نوسان هیجانی بود.

براین اساس بازار سرمایه ایران طی سال های گذشته نشان داده است که ظرفیت پذیرش حجم بالای نقدینگی را ندارد و بیشتر متمایل است که برخی سپرده های ریسک پذیر را به بازار سهام جذب کند. نوسان قیمت نفت نیز می تواند بر بورس و نمایشگر شاخص های آن تاثیر به سزایی داشته باشد اما چالش اصلی این بازار در نرخ بالای اوراق بهادار با درآمد ثابت است که تاثیری دوسویه بر بازار سرمایه دارد. زیرا با توجه به نرخ بالای این اوراق، سرمایه‌گذاری در گزینه‌های جایگزین از جمله بورس، برای سرمایه‌گذاران سخت تر و همراه با انتظار بازدهی‌های بالاتری است.

در واقع می توان گفت یکی از محرک‌های اصلی رشد در 6 ماهه اول سال 96، بازارهای بین‌المللی بوده که برخی فاکتورهای داخلی نیز در آن تاثیرگذار بوده است.

جهش های هیجانی در بازارهای سرمایه در نیمه دوم سال 96

نیمه دوم سال 96 اما با توجه به رکوردشکنی های تاریخی بورس، جهش ها و تلاطم ناگهانی در بازار دلار، کاهش نرخ سود بانکی و گریز سرمایه ها از بانک ها به سوی بازارهای موازی، افزاش قیمت جهانی طلا، موجب تغییرات عمده در تمایل و ذایقه سرمایه گذاران جهت ورود به دیگر بازارها شد.

در این نیمه بازارهای یورو، سکه و اجاره مسکن، بورس را جا گذاشتند. بر این اصل میانگین بازده بازار‌ها تا نیمه دی‌ماه به این ترتیب بود بورس ۲۴درصد، یورو ۳۵درصد، سکه ۲۶درصد، اجاره‌ بها 24/5درصد، دلار 16/7درصد و مسکن 13/5درصد.

آمارها نشان می دهد که هم زمان با تغییر جهت نقدینگی در بازارها، یورو و سکه به پربازده‌ترین بازارها برای سرمایه‌گذاران تبدیل شدند.

در نیمه دی‌ماه، اما بازار سهام پس از بازار اجاره‌بها در رتبه چهارم جدول فرصت‌های سرمایه‌گذاری از نظر میانگین بازده قرار گرفت. این روند جایگزینی با نزول شاخص‌های بورس در ماه های آخرسال و بعد از رکورد زنی های حبابی بود.

براساس گزارش اگزیم نیوز، در ماه های پایانی آنچه که از وضعیت معاملات استخراج می شود نشان می دهد که جریان سرمایه‌گذاری تحت‌تأثیر عواملی که هنوز به‌طور دقیق ارزیابی نشده دچار دگرگونی شده است، به‌طوری‌که از یک طرف سرمایه‌گذاران برای خرید سکه طلا صف های طولانی را تجربه کردند و از سوی دیگر با افزایش تقاضا برای خرید یورو و دلار، قیمت این دو ارز را با وجود کنترل بازار از سوی دولت همچنان با رشد قیمت و تقاضا مواجه کردند.

در یک نگاه می توان گفت از ابتدای سال تا پایان دی ماه 96 میزان رشد قیمت یورو34.8 درصد، رشد قیمت سکه بهار آزادی 26 درصد، میانگین رشد اجاره بها 24.5، میانگین رشد دلار 16.7 درصد و میانگین رشد قیمت مسکن 13.5 درصد بوده است.

با نگاهی کلی به بازارهای سرمایه گذاری طی یک سال اخیر می توان گفت که بازار مسکن کم سودترین بازار بوده به طوری که بانک مرکزی متوسط افزایش قیمت مسکن در این دوره زمانی یعنی یک سال اخیر را کمتر از نرخ تورم ارزیابی کرده است. سود سرمایه گذاری در این بازار نزدیک به ۳.۵ درصد محاسبه می شود که با توجه به اندک بودن آن در مقایسه با سایر بازارها توجیه اقتصادی برای ورود به آن وجود ندارد.

اما در میان دیگر بازارهای متعارف سرمایه گذاری ورود سرمایه و سود حاصل از آن به شدت متغیر است. سرمایه های خرد تمایل زیادی به جذب در بازار سکه را دارند. این بازار در 4 سال گذشته با ثبات قابل قبولی روبرو بوده اما نسبت به سال گذشته از رشد نسبی نیز بهره مند شده است.

متوسط قیمت سکه در مهرماه سال گذشته طبق آمار بانک مرکزی برابر با یک میلیون و 101 هزار تومان بود ، این درحالی است که در شرایط کنونی هر قطعه سکه بهار آزادی طرح جدید حداقل به یک میلیون و 680 هزار تومان، افزایش یافته است. سود سرمایه گذاری در این بازار نزدیک به 19 درصد برآورد می شود.

اما با توجه به مرجع بودن دلار در بین سایر ارزها،  هر چند سایر ارزها ممکن است در بازار ایران حتی رشدی بیش از آن داشته باشند، اما دلار مرجعی برای سرمایه گذاران خردی است که قصد دارند نقدینگی خود را از تورم مصون داشته و افزایش بدهند.

در مهر ماه سال گذشته متوسط قیمت دلار 3 هزار و 590 تومان از سوی بانک مرکزی محاسبه شده است. با توجه به نرخ 4819 تومانی دلار در شرایط کنونی سود سرمایه گذاری در این بازار 12 درصد است.

سود بانکی اما موضوعی متفاوت است.  بسیاری از کارشناسان معتقدند سود بانکی نباید یک بازار برای سرمایه گذاری محسوب شود. در بسیاری از کشورها  نیز سود بانکی رقیبی برای سایر بازارها نیست اما در سال های اخیر در ایران سود بانکی خود به رقیبی جدی برای بازارها تبدیل شده است.

 سود بانکی در ایران طی سال های اخیر حتی بالاتر از نرخ تورم بوده است.  در حالی که متوسط نرخ تورم در ایران در سال گذشته و سال جاری تک رقمی بوده اما سود بانکی حتی بالاتر از 23 درصد گزارش شده است.

بخشنامه بانک مرکزی در مورد کاهش نرخ سود بانکی  تغییرات زیادی را در این بازار به وجود آورد. به طور مثال اگر کسی در مهر ماه سال گذشته نسبت به افتتاح سپرده با نرخ سود 23 درصد اقدام کرده باشد، در این یک سال سودی برابر با 46 میلیون تومان دریافت کرده است.همان گونه که اشاره شد نرخ بازده سرمایه در این بازار حداقل 23 درصد برآورد شده است.

این نرخ در صورتی حاصل شده که سپرده گذار سود سرمایه خود را از بانک خارج کرده باشد در غیر این صورت سودی بر سود سپرده بلند مدت نیز به سپرده گذاری تعلق گرفته است. به این ترتیب سپرده گذاری در بانک سودده ترین بازار برای سرمایه گذاران خرد به حساب می آید.

بازار سرمایه اما با وجود تمام رکورد شکنی های تاریخی رونق چندانی نداشت. تا جایی که حتی فرار سرمایه ها از بانک ها نیز نتوانست تاثیر چندانی بر این بازار داشته باشد و در مورد تعدادی از سهم ها می توان گفت که حتی زیان هایی متوجه برخی سهام داران کرده است.  ولی از آنجایی که بورس نماد اقتصاد هر کشور است با توجه به بحران های اقتصادی فعلی، جهش و رشد واقعی در این بازار سرمایه کمی دور از انتظار است.

با این تفاسیر، بازار سرمایه می‌تواند پذیرای برخی سرمایه‌های ریسک‌پذیر در سال جدید باشد و می‌توان پیش‌بینی کرد نرخ بازدهی بازار سرمایه همچنان بیشتر از بازارهای موازی باقی بماند. زیرا بازار بورس یا همان بازار سرمایه یا اوراق بهادار، بازاریست که ماهیت ریسک در آن ملموس تر از سایر بازارهاست و در مقابل سرمایه گذاری در بانک فرصتی است که سرمایه گذار ریسک خاصی را متحمل نمی شود که بر اساس همین ویژگی شاید خیلی از افراد، سرمایه‌گذاری در بانک را ترجیح دهند. اما نباید فراموش کرد که بازدهی بازارها یکی از مهمترین فاکتورها در انتخاب بهترین بستر برای سرمایه‌گذاری است.

برای یک سرمایه گذاری قابل قبول میزان ریسک پذیری، سرمایه در دسترس، بازه زمانی سرمایه گذاری و مواردی از این قبیل باید مورد توجه قرار گیرد. بی شک سرمایه گذاری در بانک با توجه به تورم موجود نمی تواند گزینه مناسبی باشد زیرا سود سالیانه دریافتی نمی تواند جوابگوی کاهش قدرت خرید آنها باشد چرا که سود سالیانه بانک ها در بسیاری از موارد کمتر از نرخ تورم واقعی در کشور است.

بازار سرمایه اما با گستردگی بیش از 40 صنعت و 400 شرکت با ماهیت فعالیت گوناگون با توجه به پیچیدگی هایی که دارد دانش و تخصص تحلیل خاص خود را نیز می طلبد. اما یک تفاوت عمده با سرمایه گذاری در بانک دارد و آن چیزی نیست جز محدود نبودن میزان سود سرمایه گذاری که تابعی از توانمندی و دانش فرد سرمایه گذار در این بازار است. بازار سرمایه در سال های اخیر نشان داده است حتی در بدترین شرایط اقتصادی شرکت هایی وجود دارند که از رشد قابل قبولی بهره می برند و تنها تخصص و شناخت کامل از شرایط اقتصادی و بازار است که سهامداران را به سود واقعی می رساند.

اگر نگاه مختصری به بازدهی بازارها در ده سال اخیر داشته باشیم متوجه خواهیم شد که در بیشتر سال‌ها از 10 سال اخیر بازار بورس بیشترین بازدهی را در مقایسه با سایر بازارها مانند بازار ارز ، مسکن ،طلا و سکه داشته است که این خود نشان از جذابیت سرمایه گذاری در بازار بورس است.

کارشناسان نیز معتقدند که توسعه اقتصادی یک کشور در راستای رونق بورس و بازارهای سرمایه ای است. زیرا بدینوسیله تامین نقدینگی بنگاه های اقتصادی با مشارکت سرمایه های مردمی فراهم می شود که نتیجه آن بهبود شرایط تولید و رشد اقتصادی است.