دبیرکل سازمان جهانی گمرک طی پیامی به مناسبت 26 ژانویه، روز جهانی گمرک ضمن تبریک این روز به همه کارکنان گمرکات در سراسر جهان، بار دیگر بر اهمیت و لزوم تجهیز اعضای این سازمان به پیشرفته‌ترین ابزارها و امکانات مبتنی بر فناوری‌های نوین و همچنین توسعه ظرفیت‌ها و قابلیت‌های گمرکی برای ارائه خدمات به جامعه تجاری تأکید کرد.

متن کامل پیام کونیو میکوریا به این شرح است:

همه ساله رسم بر این بوده که دبیرخانه سازمان جهانی گمرک در روز جهانی گمرک موضوعی را در ارتباط با چالش‌هایی که جامعه جهانی گمرک با آن مواجه است انتخاب کند و آن را شعار آن سال قرار دهد. شعاری که برای سال 2019 برگزیده شده عبارت است از: "مرزهای هوشمند برای تجارت، سفر و حمل‌ونقل بدون وقفه". در زمانی که تعداد مسافران و حجم مبادلات مرزی در حال افزایش است و فناوری، چشم‌انداز اقتصادی گمرک را تغییر داده است، از اعضای سازمان جهانی گمرک درخواست می‌شود درباره چگونگی تضمین حفظ و تداوم جریان آرام کالا و مسافران و وسایل حمل‌ونقل در مرزها بازنگری داشته باشند.

گمرک در همکاری با سایر سازمان‌های مرزی، در تسهیل تجارت و سفر از طریق اعمال رویه‌های مرزی آسان، استاندارد و هماهنگ و همچنین حفظ امنیت مرزها نقشی محوری دارد. بنابراین برای گمرک حیاتی است که برای انسجام و تقویت تلاش‌ها به منظور آسان‌سازی جریان تبادل کالا و عبور مسافر در فراسوی مرزها و همچنین تبدیل جهانی شدن به یک نیروی مثبت، نقش راهبری داشته باشد. به این منظور سازمان جهانی گمرک (WCO) متعهد است که تبدیل مرزها به مرزهای هوشمند را که به وسیله آن گمرک به عنوان یک هاب و مرکز اتصال هماهنگ‌کننده فعالیت می‌کند، تسریع بخشد.

با معرفی مفهوم مرزهای هوشمند می‌خواهیم جامعه گمرکی را دعوت کنیم تا درباره چگونگی مهندسی مجدد رویه‌های تجاری و به‌کار بستن فناوری‌های جدید اندیشه و برای دستیابی به یک زنجیره متصل ارزش جهانی که رشد اقتصادی را تسریع می‌کند، هوشمندانه فعالیت کند.
مفهوم مرزهای هوشمند با هدف تشویق اعضای WCO برای غوطه‌ور شدن در دریای فناوری و یافتن راه‌حل‌هایی برای تسهیل جریان کالا، مسافر و وسایل حمل در مرزها و در نظر گرفتن اصول هدایت‌گر برای دستیابی این مرزها یعنی: امنیت، ارزیابی، مکانیزاسیون، مدیریت خطر و فناوری محور، طراحی شده است.

اولین حرف واژه SMART (هوشمند) را به معنای Secure یا امنیت در نظر می‌گیریم. امنیت به این موضوع اشاره دارد که گمرک باید به همکاری با سایر سازمان‌های مرزی به منظور تقویت اعتماد متقابل و ایجاد شفافیت در فعالیت‌ها ادامه دهد تا بتواند تجارت قانونی را امن کرده و آن را تسهیل نماید. حرکت سریع و امن مسافران و کالاها در مرزها موجب رونق تجارت، سفر و حمل‌ونقل می‌شود و گمرک نیز به وظیفه دوگانه خود یعنی تسهیل جریان تجارت و ایجاد امنیت از طریق مبارزه با تروریسم و سایر تهدیدات امنیتی در مرزها عمل می‌کند.

دومین حرف SMART یعنی M به معنای measurable یعنی قابلیت سنجش است. ارزیابی عملکرد برای اتخاذ تصمیم‌های مهم اهمیت فراوانی دارد، تصمیم‌هایی که به راحتی می‌توان آن را اجرا کرد.
گمرک نیازمند یک ابزار سفارشی برمبنای تصویب جهانی است. سازمان جهانی گمرک در نظر دارد در رابطه با تولید چنین ابزاری برای ارزیابی عملکرد، مباحثاتی را برگزار کند.

حرف سوم SMART یعنی A اشاره به (Automated) یعنی اتوماسیون دارد. گمرک برای دستیابی به اتوماسیون باید به راه‌حل‌هایی برسد که خودکار یا مکانیزه باشد. با توجه به تولید دیتای فراوان و سنگین در مرزها، به اشتراک‌گذاری و تحلیل مؤثر آن دشوار به نظر می‌رسد.
اینجا است که گمرک با اتکاا به رویه‌های مکانیزه و بدون غفلت از اهمیت بررسی‌های بیشتر برای تحلیل تأثیرات تهدیدات امنیت سایبری، می‌تواند به نتایج مطلوب دست یابد.

حرف چهارم SMART یعنی R دلالت بر (Risk Managenent) یا مدیریت خطر دارد. تضمین سهولت جریان کالاها و مسافر و تقویت انسجام زنجیره عرضه و خنثی‌سازی تهدیدات امنیتی بالقوه تنها از طریق مدیریت خطر امکان‌پذیر است. با این حال گمرک باید در شناسایی بالقوه و کاهش اتکا به بازرسی فیزیکی پویا‌تر عمل کند.

آخرین حرف SMART یعنی Tکه کم‌اهمیت‌ترین آن به‌شمار می‌آید (Technology) یا فناوری است. فناوری باید نیروی محرکه اصلی و دستورالعمل‌های گمرک باشد و بدین ترتیب اعضای WCO می‌توانند در مقابله با چالش‌های جدید و فرصت‌های عصر دیجیتال بهتر پاسخگو باشند. فناوری‌های نوظهور مانند زنجیره بلوکی (blockchain)، چاپ سه بعدی و یا پردازش اَبری (cloud) مفاهیم جدید هسند که گمرک باید تمرکز بیشتری روی آنها داشته باشد.

لازم به یادآوری است که گرچه این رویکرد جدید است، اما جنبه‌های متفاوت ایمن‌سازی مرزها، ارزیابی عملکرد، ارائه رویه‌های مکانیزه، تمرکز بر مدیریت خطر و انجام تحقیق در مورد فناوری‌های نوظهور سال‌هاست که در دستور کار سازمان جهانی گمرک قرار دارد و مبنای بسیاری از ابزارهای آن است. ابزارهایی که از آن جمله می‌توان به کنوانسیون کیوتو تجدیدنظر شده (کنوانسیون بین‌المللی تسهیل و هماهنگ‌سازی رویه‌های گمرکی)، چارچوب استانداردها برای ایمن‌سازی و تسهیل تجارت جهانی (SAFE)، برنامه امنیتی سازمان جهانی گمرگ، بسته 2018 Safe سازمان جهانی گمرک، بررسی زمان ترخیص (TRS)، دستورالعمل IT سازمان جهانی گمرک برای گمرکات اجرایی، دستورالعمل WCO برای اجرای موافقت‌نامه تسهیل تجارت، چارچوب استانداردهای تجارت الکترونیکی فرامرزی و گمرک دیجتیال اشاره کرد.

سازمان جهانی گمرک همچنین برای تضمین آمادگی و تجهیز گمرکات برای مقابله با چالش‌ها به یک‌سری فعالیت‌های ظرفیت‌سازی نیز مبادرت خواهد کرد.

طی سال 2019، من تمامی اعضای WCO را دعوت می‌کنم تا درخصوص تلاش‌های خود در رابطه با دستیابی به مرزهای هوشمند و همچنین چالش‌هایی که با آن روبه‌رو شده‌اند به تبادل اطلاعات با جامعه جهانی گمرک بپردازند. به عنوان جزیی از دبیرخانه سازمان جهانی گمرک ما به ادامه کار برای ارتقای ابزارها و دستورالعمل‌های مرتبط به منظور پشتیبانی از اعضا از طریق ظرفیت‌سازی و سایر فعالیت‌ها خواهیم پرداخت. با انجام این تلاش‌ها، اطمینان دارم که بسیاری از اهداف‌مان محقق خواهد شد.
روز جهانی گمرک برای همه مبارک باشد.

کونیو میکوریا
دبیرکل
25 ژانویه 2019