خاویار ایرانی را مشتریان بین المللی این محصول با ارزش دریائی یکی از با کیفیت ترین محصولات دریائی می دانند و اروپا  همواره مقصد مطمئن خاویار ایران بوده است.

 ماهیان خاویاری یکی از با ارزش ترین گونه های آبزیان بشمار می روند که از قدمت بسیار طولانی برخوردار هستند و درياي خزر به عنوان پنج گونه ماهی خاویار شامل تاس ماهی ایرانی یا "قره برون"، تاس ماهی روسی یا "چالباش"، فیل ماهی یا "بلوگا"، اوزون برون یا "سوروگا" و"شیپ" یا تاس ماهی شکم برهنه در دریای خزر زیست می کنند.

 صید و صادرات بی رویه خاویار از سوی کشورهای حاشیه دریای خزر  طی سال های اخیر چالش های گوناگونی را به دنبال داشته است و در برخی از سال ها با کاهش شدید ذخایر خاویاری در این دریا مواجه بوده ایم

كارشناسان  اعتقاد دارند ديگر كشورهاي حوزه خزر از جمله روسيه كه خود را مدافع حمايت و حفاظت از خاويار خزر مي داند، اقدام خاصي بمنظور حفاظت، تكثير و پرورش اين گونه دريايي انجام نداده اند. البته بايد يادآور شد كه به دليل برداشت های زياد و همچنين صيدهايي كه به صورت غيرقانوني از ذخاير خاوياری درياي خزر در يك برهه زماني صورت گرفته و البته اين صيدهاي غيرقانوني همچنان نيز ادامه دارد و ماهي های خاوياری خزر با معضل انقراض روبرو شده اند.

مرکز تحقیقات ماهیان خاویاری ایران به دنبال بررسي هاي انجام شده در حوزه منابع ذخاير خاوياري خزر،چندی پیش اعلام كرده بود كه تا سال ۱۴۰۰، ذخایر خاویار دریای خزر به صفر خواهد رسید.

براساس اطلاعات موجود، میزان فراوانی ماهیان خاویاری در دریای خزر طبق نتایج به دست آمده در گشت‌های تحقیقاتی در دو دهه قبل به بیش از 90 الی 100 میلیون عدد برآورده شده ولی طی سال‌های اخیر میزان فراوانی آن‌ها با 65 الی 70 درصد کاهش بین 30 تا 35 میلیون عدد برآورده شده است.

اما با توجه به پرسود بودن تجارت خاویار، همواره بسياري از افراد و گروه ها حاضر به پذيرش ريسك قاچاق اين محصول بوده اند واعضاي سايتس با بي توجهي به قاچاق اين گونه ارزشمند، به نوعي زمينه كاهش منابع ذخاير خاوياري خزر را فراهم مي كنند. به طوری كه هم اكنون از ديدگاه برخي كارشناسان، تجارت غيرقانوني ماهي هاي خاوياری، يكي از عمده ترين عوامل کاهش شمار ماهي هاي توليدکننده خاويار در درياي خزر محسوب مي شود.

با توجه به انحصار دولتي تمامي مراحل توليد و بهره برداري از خاويار، هرگونه كوتاهي در اين زمينه كه روند قاچاق خاويار ايراني را تسريع مي كند، همواره متوجه دولت مي باشد

به هر حال دولت با وجود تمام موارد یاد شده به دنبال توسعه ذخایر خاویاری و همزمان گسترش صادرات این محصول استراتژیک دریائی است و امسال نیز همانند سال گذشته روند رو به رشد صادرات همچنان تداوم یافت و اروپا به بهترین مقصد صادراتی این محصول تبدیل شده است.

بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی گمرک ایران، ژاپن همزمان با کشورهای اروپائی همچنان  یکی از مشتریان سنتی خاویار ایرانی است همچنانکه در یازده ماهه سال جاری، نزدیک به سه کیلوگرم معادل دو هزار و 725 دلار خاویار ایرانی از مجاری رسمی ایران به کشور ژاپن صادر شده است.

کشور آلمان یکی دیگر از وارد کننده‌های خاویار به ایران است. در یازده ماهه امسال 209 کیلوگرم خاویار، معادل 270 هزار و 269 دلار خاویار به این کشور صادر شده است

افغانستان از دیگر کشورهای مشتری خاویار ایرانی است. همچنین در این مدت 20 کیلوگرم خاویار ایرانی معادل 44 هزار و 966 دلار خاویار به این کشور صادر شده است.

امارات متحده عربی از دیگر کشورهایی است که خاویار ایرانی به آن کشور صادر می‌شود. از ابتدای سال جاری تا انتهای بهمن ماه، نزدیک به 243 کیلوگرم معادل 408 هزار و 155 دلار خاویار از ایران به امارات متحده عربی صادر شده است.

انگلستان از دیگر کشورهای مشتری خاویار ایرانی است. از خاویار ایرانی در یازده ماهه نخست سال، 202 کیلوگرم معادل 455 هزار و 970 دلار خاویار از ایران به کشور انگلستان صادر شده است.

همچنین ایتالیا نیز مشتری خاویار ایرانی است. در یازده ماهه سال جاری 74 کیلوگرم معادل 91 هزار و 981 دلار خاویار از ایران به این کشور صادر شده است.

بلژیک نیز در این مدت اقدام به واردات خاویار ایرانی به کشور خود کرده است. در یازده ماهه نخست سال جاری نزدیک به 152 کیلوگرم معادل 102 هزار و 142 دلار خاویار ایرانی به این کشور صادر شده است.

جمهوری کره نیز از دیگر مشتریان وارد کننده خاویار ایرانی به کشور خود است، در یازده ماهه امسال ، نزدیک به 0.30 کیلوگرم معادل 262 دلار خاویار ایرانی به جمهوری کره صادر شده است.

نروژ از دیگر کشورهای مشتری خاویار ایرانی است که 33 کیلوگرم معادل 89 هزار و 633 دلار خاویار ایرانی از ایران به نروژ صادر شده است. همچنین از خاویار ایرانی 17 کیلوگرم معادل 43 هزار و 468 کیلوگرم خاویار به «سایرکشورهای خارجی»، صادر شده است.

به گزارش اگزیم نیوز، خاویار محصولی کم‌یاب است و دریای خزر به عنوان بزرگ‌ترین منبع ماهیان خاویاری در جهان بیش از ۹۰ درصد خاویار دنیا را تامین می‌کند. خاویار از محصولات مهم صادراتی کشور محسوب می‌شود.

 اکنون وبا توجه به مطالب یاد شده باید یک بار دیگر یادآور شد که در دهه هاي اخير، افزون بر صیذ بی رویه از سوی همسایگان شمالی متاسفانه در ایران نیز به دليل صید بی‌رویه و قاچاق خاویار تولید اين محصول ارزشمند در حال انقراض بود و پرورش دهندگان خاویار در دو استان گیلان و مازندران حمایت نشدند، براين اساس چیني ها با استفاده از بچه ماهي هاي خاويار ايراني، به تولید و تکثیر آن پرداخته است و پيش بيني كرده اند كه طی 10 سال آینده حدود شش هزار تن، برابر با چهار برابر سهم جهانی خاویار تولید مي کنند.

اما از سوي ديگر؛ در يكي از ايالات آمريكا فردی با ساخت يك درياچه مصنوعي، اقدام به توليد خاويار كرده و با انتقال چند گونه از ماهي هاي خاوياري درياي خزر كه ماهي خاويار ايراني نيز در زمره آنها قرار داشته، ادعا مي كند كه تا سال 2012 مي تواند از درياچه هاي مصنوعي خود خاوياري برابر با ميزان صادرات خاويار ايران و با كيفيتي بالا، توليد و راهي بازارهاي هدف كند.شايد اين گونه از ماهي ها به دليل پرورش در محيط و شرايط متفاوت از شرايط خاص درياي خزر، نتوانند خاوياري به مرغوبي خاويار ايراني به عمل آورند اما شروع اينگونه اقدامات نشان دهنده آن است كه همواره بازار خاويار ايران با تحديدهايي از سوي رقبا روبروست كه در صورت ادامه بي توجهي مسئولان مربوطه، اين بازار هم به سرنوشت ديگر بازارهاي صادراتي ايران دچار خواهد شد.

اين امر از آن رو قابل تامل است كه صادرات غيرنفتي و سنتي ما مانند فرش و خشكبار، همواره در طول سال های اخير با روندي نزولي روبرو بوده است و سهم اين محصولات در درآمدهاي صادراتي رو به افول است. براين اساس جلوگيري از خارج شدن درآمد حاصل از صادرات خاويار از چرخه درآمدهاي ارزي، بايد بيشتر از سوي مسئولان دولتي مورد بررسي قرار گيرد و مسئولان ما نبايد به راحتي در برابر خواسته هاي غيرمنطقي برخي قدرتها در كوتاه كردن دست ايران از صادرات خاويار، كوتاه آيند.