به گزارش روز شنبه اگزیم‌نیوز، به دلیل محصور بودن نخستین منطقه آزاد کشور یعنی کیش در بین آب‌های خلیج فارس، قطع یقین مسیر ارتباطی دریایی و بنادر نقش بی‌بدیل در توسعه این منطقه و افزایش تراز اقتصادی آن برعهده دارد.

توان عملیاتی پذیرش انواع کشتی‌ها اعم از حمل بار فله، سوخت و کانتینر آن هم با ظرفیت‌های بالا و البته با زمان انتظار صفر و زمان تخلیه و بارگیری مینیمم در بنادر، از مواردی است که می‌تواند اهرمی قوی برای جهش توسعه در مناطق آزادی همچون کیش باشد.

نقش بنادر در توسعه مناطق آزاد تجاری

منطقه آزاد «جبل‌علی» به عنوان بزرگترین منطقه آزاد در امارات و اولین بندر دست‌ساز جهان می‌تواند مثالی مناسب در این راستا باشد؛ تامین آب و برق، فرودگاه پیشرفته، دفاتر کار، انبارهای سرپوشیده و سردخانه‌های مجهز، هتل‌ها و شبکه‌های دسترسی جاده‌ای همه و همه زیر ساخت‌های الزامی در رونق فعالیت‌های اقتصادی در یک منطقه آزاد به شمار می‌رود، اما آنچه منطقه آزاد «جبل علی» را در میان تمام مناطق آزاد دنیا منحصر به فرد ساخته است، بندر آن است.

بندر «جبل علی» به عنوان یک بندر دست ساز، ۱۴ کیلومتر پست اسکله با عمق آب خور بسیار مناسب است که شرایط پهلوگیری بزرگترین کشتی‌های حمل بار و کانتینر در جهان را مهیا کرده است؛ در واقع کلید موفقیت منطقه آزاد «جبل علی» و دیگر مناطق آزاد کشور امارات متحده عربی و البته بسیاری از کشورهای دنیا، وجود چنین بنادری است.

در میان زیرساخت‌های مورد نیاز، وجود بندر توانمند یک مزیت غیر قابل انکار است و بسیاری از مناطق آزاد موفق دنیا که عملکرد وسیعی در شاخص حجم مبادلات تجاری داشته اند، موفقیت خود را مدیون عملکرد قابل قبول بنادر هستند.

بنادر؛ حلقه گم شده توسعه منطقه آزاد کیش

منطقه آزاد کیش از نظر قرارگیری در مناطق ژئوپلتیک بین المللی، در شرایط تقریبا استثنایی قرار دارد، اما قطع یقین یکی از مهمترین دلایل عدم توفیق این منطقه آزاد در مقایسه با مناطق آزاد کشورهای همسایه،‌ مشکلات مربوط به ایجاد زیرساخت است.

به دلیل محصور بودن کیش در بین آب‌های خلیج فارس،‌ بنادری همچون «چارک» و «آفتاب» می‌تواند محرکی در توسعه و افزایش تراز اقتصادی در این منطقه باشد؛ اما متاسفانه زیرساخت‌های نامناسب در این بنادر از قبیل فقدان گمرک و حتی فرودگاه کاستی‌هایی هستند که عملا منطقه آزاد کیش را در بهره‌مندی از این ظرفیت عظیم اقتصادی در عرصه بین المللی دچار محدودیت‌هایی کرده است.

جالب است بدانیم که طبق ادعای «مسعود دانشمند» عضو هیات مدیره کانون موسسات حمل و نقل، در اوایل سال ۱۴۰۱ و به دلیل بی توجهی دولت‌های گذشته در ایجاد زیرساخت‌ در بنادر،‌ کارایی این مناطق به اندازه‌ای تنزل یافت که لاینرها ترجیح دادند که بار ایران را به جای هرمزگان در امارات تخلیه و بارگیری کنند؛ تردد هر کانتینر بین بندر هرمزگان و دوبی ۵٠٠ دلار هزینه اضافی برای ایران در پی دارد و سالانه یک میلیون کانتینر متعلق به ایران در دوبی تخلیه و بارگیری می‌شود، به عبارت دیگر همین روند برای امارات ۵٠٠ میلیون دلار درآمد زایی دارد و ایران بابت عدم کارایی بنادر خود که ارتباطی هم به تحریم‌ها ندارد، ۵٠٠میلیون دلار را دور می‌اندازد.

عزم دولت سیزدهم در توسعه بنادر

اما دولت سیزدهم نشان داده که به نقش تعیین کننده بنادر در رونق مناطق آزاد و توسعه اقتصادی کشور از این طریق به خوبی واقف است؛ افکار عمومی هنوز پیگیری جدی آیت الله «سید ابراهیم رییسی» رییس جمهور کشورمان برای تعیین تکلیف «بندر آپرین» و افتتاح آن در عرض ۲ ماه و پس از ۵۰ سال بلاتکلیفی را فراموش نکردند.

در همین راستا نیز نیم نگاهی به آمار و ارقام مبادلات تجاری از بنادر منطقه آزاد کیش نشان می‌دهد که تمرکز دولت به توسعه بنادر و بهره‌مندی از این ظرفیت افزایش چشم گیری داشته است که بررسی آمار میزان ترددهای شناورهای مسافربری و نفت‌کش به بنادر این جزایر گواهی بر آن است.

تردد شناورهای نفت کش به بندر تجاری کیش ۸۰ درصد افزایش یافت

تردد شناورهای نفتی در بنادر نقش بسزایی در درآمد زایی برای مناطق آزاد دارد؛ «داریوش حامد خواه» سرپرست اداره کل بنادر کیش با بیان اینکه طی سه ماه نخست سال جاری ۵۱۷ تردد شناورهای نفت‌کش و تانکرهای سوخت رسان در بندر تجاری کیش به ثبت رسیده است، افزود: این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۸۰ درصد افزایش یافته است.

وی در رابطه با اقدامات انجام شده برای حضور نفت‌کش‌ها در بنادر منطقه آزاد کیش،‌ اظهار کرد:‌ در کنار ایجاد زیرسخت‌های پشتیبانی، کاهش تعرفه‌ها و رفع مشکلات تامین آب نفت‌کش‌ها و ارتقاء ۲ برابری آن از سه اینچ به ۶ اینچ نقش بسزایی در تمایل نفت‌کش‌ها جهت بهره مندی از بندر تجاری جزیره کیش داشته است.

«حامد خواه» با اعلام اینکه برای اولین بار بندر تجاری کیش ۲۴ ساعته شده است، افزود: تمام تلاش خود را برای ارتقاء سطح کیفی و کمی خدمات در بنادر منطقه آزاد کیش به کار خواهیم گرفت.

وی شناساندن خدمات جدید ارائه شده و ظرفیت‌های موجود در بنادر منطقه آزاد کیش را ضروری دانست و ادامه داد: در همین راستا نیازمند ورود تخصصی رسانه‌ها هستیم.

سازمان منطقه آزاد کیش برای توسعه بنادر آستین بالا زد

اما بازدید اخیر مدیرعامل جدید منطقه آزاد کیش از بنادر چارک و آفتاب و اعلام آمادگی برای توسعه زیرساخت‌های لازم در این بنادر که به ترتیب ۳۲ و ۱۸ کیلومتر با کیش فاصله دارد،‌ نشان می‌دهد که این سازمان به عنوان نماینده حاکمیت در منطقه به دور از شعار یک نگاه پایدار و تخصصی به توسعه یکی از مهمترین مناطق آزاد جمهوری اسلامی ایران دارد.

«رحیم سرهنگی» مدیرعامل منطقه آزاد کیش در این بازدید نشان داد عزم جدی برای توسعه بنادر دارد که در همان جلسه بررسی مشکلات این بندر، تمامی تلاش خود را برای رفع موانع راه‌اندازی گمرک در بندر چارک به کار گرفت.

وی در این جلسه وظایف هریک از دستگاه‌های دولتی و حاکمیتی در راه اندازی گمرک بندر چارک را مشخص و اعلام کرد که حمایت‌های لازم برای راه اندازی این گمرک به عمل خواهد آمد.

این مقام مسئول با تاکید بر اینکه اختصاص اعتبار برای توسعه بنادر هزینه نیست و آن را سرمایه گذاری برای توسعه منطقه می‌داند، مدعی شد که طی جلسات مشترک،‌ وزیر اقتصاد نیز تاکید ویژه‌ای به تمرکز به توسعه بندار داشته است.

وی همچنین به بهره مندی از تمامی ظرفیت‌های قانونی برای توسعه بندار تاکید کرد و گفت: در همین راستا باید طرح جامع توسعه بندر چارک هرچه سریعتر مراحل اجرایی خود را طی کند.

اختصاص ۱۷۰۰ میلیارد برای توسعه فاز نخست بندر چارک

مدیرعامل شرکت توسعه، مدیریت بنادر و فرودگاه‌های سازمان منطقه آزاد کیش با اشاره به تصویب طرح جامع توسعه بندر چارک، گفت: برای توسعه فاز نخست این بندر بیش از یک هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال اختصاص یافت.

«عزت الله محمدی» با بیان اینکه ایجاد زیرساخت‌های لازم گمرکی در بندر چارک در دستور کار قرار گرفته است، افزود: به دنبال ایجاد مرز دریایی در بندر چارک هستیم.

وی همچنین به لایروبی این بندر اشاره کرد و افزود: لایروبی ۱۱۰ هزار مترمکعبی این بندر در حال انجام است و بیش از ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی‌ دارد.

مدیرعامل شرکت توسعه، مدیریت بنادر و فرودگاه‌های سازمان منطقه آزاد کیش ادامه داد: ساماندهی فضای خشکی بندر چارک برای ایجاد ایمنی لازم و تجهیز ساختمان اداری، خدماتی و بهداشتی این بندر در حال انجام است.

وی‌ همچنین از رفع مشکل تردد شناورهای کوچک در بندر چارک به دلیل مسائل ایمنی خبرداد.

مجلس برای توسعه بنادر از دولت حمایت می‌کند

خوشبختانه در بحث توسعه بنادر، نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز رویکرد مناسبی در همکاری با دولت دارند؛ «احمد جباری» نماینده مردم غرب هرمزگان در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه مجلس برای فارغ آمدن به مشکلات موجود و خنثی کردن تحریم‌های ناجوانمردانه اعمال شده به کشور، در کنار دولت قرار دارد، افزود: رهبر معظم انقلاب نیز بارها برتوسعه مناطق آزاد و بنادر تاکید داشتند اما متاسفانه مناطق ساحلی در ایران طی دوره‌های گذشته آنطور که شایسته آن است، توسعه نیافته که امیدواریم این روند با تلاش‌های جهادی دولت سیزدهم تغییر کند.

«جباری» همچنین با تاکید بر ضرورت افزایش اختیارات مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش، گفت: افزایش اختیارات مناطق آزاد می‌تواند روند توسعه در منطقه را تسریع کند.

به هرحال آنطور که شاهد آن هستیم هم افزایی لازم برای ایجاد زیرساخت و توسعه بنادر در منطقه وجود دارد و دولت در همین راستا برای بهره‌مندی از این ظرفیت بی بدیل دارای عزم جدی است.

چهار بندر میرمهنا، بندر تجاری، اسکله تفریحی و مارینا کیش در قسمت شمالی جزیره واقع شده؛ بندر اصلی با عنوان بندر تجاری کیش در قسمت شمال شرقی جزیره کیش واقع شده است. مساحت این بندر طبق طرح جامع حدود ۱۱۰ هکتار و طول اسکله‌های آن بیش از ۲ هزار متر است.

با توجه به وظایف ذاتی سازمان بنادر و دریانوردی و تعهداتی که به نمایندگی از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران درقبال سازمان بین المللی دریانوردی IMO دارد، همچنین بمنظور اجرای قوانین و مقررات، کنوانسیون‌ها و سازمان‌های تخصصی بین المللی دریایی،‌ اداره بنادر و دریانوردی کیش طی دهه ۷۰ در جزیره کیش شروع بکار کرد؛ اما باید اذعان کرد به دلیل بی توجهی دولت‌های گذشته در ایجاد زیرساخت برای توسعه بنادر، شاهد یک عقب ماندگی در این حوزه هستیم.

مدیریت و توسعه و نوسازی اسکله‌ها، امور مربوط به تخلیه و بارگیری و انبارداری بندر تجاری کیش هم اکنون توسط سازمان منطقه آزاد این جزیره (شرکت توسعه و مدیریت بندر و فرودگاه کیش) صورت میپذیرد.