رکود اقتصادی حاکم بر اقتصاد ایران را باید یکی از عوامل نفس تنگی بخش تولید در کشور تلقی کرد. در کنار این موضوع قاچاق دیگر موضوعی است که به اندازه رکود حاکم بر اقتصاد و حتی بیش از آن بر اقتصاد تولید اثرگذار بوده است. کارشناسان می گویند رقمی بیش از 20 میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور می شود که این رقم بالا بیش از 2 برابر بر تعطیلی بخش های تولیدی اثرگذار است. در این رابطه دکتر مهدی تقوی استاد دانشگاه در گفتگو با اگزیم نیوز اعلام کرد واردات غیرقانونی و تحت پوشش از یک سو و قاچاق از مبادی غیررسمی از سوی دیگر باعث شده تولید در کشور ما از نقطه کارایی خود فاصله بگیرد.

به گفته وی زمانی اقتصاد در تعادل است که بخش های تولید، خانوار و دولت و بخش خارجی از تعادل مناسب برخوردار باشند. وی افزود قاچاق به عنوان چالشی جدی محسوب می شود که تعادل بین این چهار بخش را بر هم می زند. به گفته این تحلیلگر اقتصاد کلان، در نبود پدیده شوم قاچاق، تولیدکننده به میزان نیاز واقعی مصرف کننده اگاه می شود و بر این اساس تولیدی متناسب را صورت می دهد؛ تولیدی که با مصرف داخلی و ظرفیت های صادراتی تناسب دارد.

این موضوع باعث می شود دولت نیز در شناسایی طبقات مالیات دهنده با اطلاعات مناسب تری اقدام کند و در نتیجه توزیع مالیات بین همه بخش های اقتصادی متعادل و متوازن باشد. به علاوه دولت در شناسایی ظرفیت های درآمدی خود نیز موفق تر عمل می کند و کاهش وابستگی به نفت و درآمدهای آن نیز افت می کند. با این حال وجود قاچاق تمام این زنجیره را دچار اختلال می کند و نتیجه وضعیتی است که اکنون مشاهده می شود.

در کشور ما براساس آخرین داده‌های آماری ۹۲ درصد صنایع در زمینه صنایع کوچک و سبک فعالیت می‌کنند و صنایع سنگین سهمی ۸ درصدی دارند. همچنین از دیگر موارد مهم، حساسیت دولت و نقش حاکمیتی آن در زمینه صنایع سنگین است که به این دلیل قاچاق در تولیدات صنایع سنگین نزدیک به صفر است. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که قاچاق بیشترین تاثیر منفی خود را بر صنایع کوچک می‌گذارد. صنایعی که در ایران به دلیل رکود حاکم بر بخش تولید با مشکلات جدی روبه‌رو هستند و در این شرایط وجود کالاهای قاچاق می‌تواند بار مشکلاتی که بر دوش صنایع سنگینی می‌کند را افزایش دهد.

این در شرایطی است که کالاهای قاچاق به کشور نه‌تنها کیفیت مناسبی در زمینه تولید ندارند بلکه به تولیدات داخل کشور نیز آسیب بسیاری وارد می‌کنند. ورود کالای قاچاق به داخل کشور هزینه چندانی نسبت به تولید ندارد و طبیعی است که در این شرایط قیمت تمام‌شده کالاهای قاچاق کمتر از قیمت تمام‌شده محصولات تولیدی در داخل کشور باشد.

دکتر مهدی تقوی در ادامه به اسیب شناسی این پدیده پرداخت و گفت: اساسا هزینه قاچاق در کشور ما بسیار پایین و منافع آن بالا است. وی ادامه داد: زمانی که بیش از 20 میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور می شود این به آن معنا است که دولت ها توانایی لازم را برای کنترل قاچاق ندارند و باید ظرفیت های مبارزه با قاچاق تقویت شوند. به گفته این استاد دانشگاه دولت باید هزینه های واردات قانونی را در کشور کاهش دهد تا قاچاق از انتفاع بیفتد. به علاوه باید طمینه های واردات محصولات مهم و اساسی را تسهیل نماید. روش دیگر تلاش برای بهینه سازی تولید از منظر کیفی و کمی است که با قیمت مناسب و کیفیت مناسب در اختیار مصرف کننده قرار گیرد. به گفته وی برندسازی موضوع دیگری است که می تواند به تسریع در عملکرد تولید و واردات موثر باشد.

به گفته وی باید دولت هزینه های تولید را در کشور کاهش داده و مشوق های تولید کیفی را گسترش دهد و در این مسیر از هر روشی همچون اصلاح زیرساخت ها و یا رفع چالش های قانونی باید کمک بگیرد. تقوی معتقد است مادامیکه تولید در کشور تقویت نشود نمی توان مانع قاچاق شد و در این رابطه باید هزینه های قاچاق کالا به داخل را افزایش بدهیم.

وی افزود: بخشی از روابط اقتصادی و تولیدی وابسته به عوامل خارجی است که ایران نمی‌تواند در بهبود آنها نقش چندانی داشته باشد. در زمینه قیمت نفت این موضوع اکنون دیده می‌شود که ایران برای افزایش قیمت جهانی نفت توان چندانی ندارد اما موضوعاتی که در داخل کشور می‌توان از آنها به‌عنوان سیاست‌های حمایتی برای تولید استفاده کرد، باید مورد توجه قرارگیرند تا حداقل بخشی از مشکلات تولید در داخل کشور برطرف شود.