انتظاری که مذاکرات منتهی به برجام در کشور ایجاد کرده بود و تبلیغاتی که پیرامون آن صورت می گرفت، توقعی را در میان عموم جامعه به ویژه فعالین اقتصادی ایجاد کرد که بر این باور بودند با امضای نهایی توافق نامه بسیاری از مشکلات کشور در کوتاه مدت مرتفع می شود، هر چند افراد با تجربه و صاحب نظر در این حوزه به خوبی می دانستند که امکان رفع مشکلات در کوتاه مدت میسر نیست و برخی از تئوریسین ها و اقتصاددانان نیز از راه های مختلف سعی در آگاهی رسانی عمومی داشتند، اما آنچه در ذهن عموم مردم ایجاد شده بود رسیدن به حدی مطلوب از رفاه و رونق در چند ماه پس از برجام است و این واقعیتی است انکار ناپذیر و امروز همان افراد دچار بی توقعی شده اند؛ به دلیل اینکه انتظارات و تصورات ذهنی آنها فراهم نشده است، موارد فوق نکته اصلی است و اما واقعیت موضوع بدین گونه است که اعمال تحریم های بین المللی برای یک کشور بر اثر یک مکانیزم پیچیده صورت می گیرد و رفع آن تحریم ها و برداشتن موانع از پروسه ای به مراتب پیچیده تر تبعیت می کند.

کارشناس حقوق اقتصادی و مدرس دانشگاه در گفت و گو با پایگاه خبری و تحلیلی اگزیم نیوز در خصوص علل محقق نشدن انتظارات بخش خصوصی از پسابرجام در حوزه صادرات گفت: صادرکنندگان باتجربه و فهیم ما به خوبی آگاهی دارند که تسهیل مسیر صادرات و بازگشت به نقطه آرامش نیازمند گذشت زمانی نسبتا طولانی است و البته در این راه بایک مشکل فراحاکمیتی رو به رو هستند و آن از دست دادن شرکای تجاری و در اصطلاح بازار هدف بر اثر چند سال فاصله معاملاتی است.

دکتر سید ضیاءالدین خرم شاهی ادامه داد: عالم رقابت های تجاری آنچنان عرصه رقابت تنگ است که به محض خالی شدن یک صندلی از شرکت کنندگان رقیب دیگر به سرعت جای او را پر می کند و آنچه ما امروز ناخواسته با آن مواجه هستیم از دست دادن قسمت عمده مشتریان و بازار هدف است که در این سالها جای خالی ما توسط رقبا اشغال شده و این از زیان های پنهان ناشی از تحریم است. چگونه می توان مجدد خریداران را  متقاعد نمود تا از مشتری چند سال خود روی گردان شوند و باز به صادرکننده ایرانی روی آورند.

وی افزود: امروز توقع صادرکنندگان پس از برجام برآورده نشده اما تمام این ناکامی، ناشی از فراهم نبودن بستر بین المللی یا ضعف برقراری سوییفت بانکی نیست بلکه قسمتی از آن متاثر از نبود بازار مناسب است. به گفته وی پیشنهادم این است که سازوکار معرفی و بازتعریف بازارهای ایرانی به بازار جهانی تدوین شود و حتما در این راه مشوق های لازم پیش بینی گردد، باید این نکته را هم در نظر داشت که در میدان رقابت کسانی که در این سالها جای پای خود را استوار و محکم کرده اند به راحتی عقب نخواهند نشست، با این وجود شایسته است موانع صادراتی حتی المقدور برداشته و کم شود تا صادرکنندگان با مشکلات اداری داخل کشور درگیر نباشند و البته تکیه بر بخش خصوصی که توان علمی و اجرایی خود را ثابت کرده باشد اعتماد قابل پذیرشی است.

خرم شاهی در خصوص محقق نشدن انتظارات بخش خصوصی در فضای کسب و کار نیز گفت: نکته ی دیگر توجه به آثار برجام در چند ماه اخیر در فضای کسب و کار است. در این حوزه نکته مهم توفیق دولت محترم در مهار تورم ستودنی است. اما عدم توفیق در رفع رکود و رونق بخشی به بازار و چرخش پول و سرمایه به شدت نگران کننده است. مردم مهار تورم را تا زمانی که منجر به افزایش درآمد نشود لمس نمی کنند و هر چه برای مردم مزایای کنترل تورم توضیح داده شود خرسندی عمومی آنها را به دنبال نخواهد داشت مگر سرعت گردش پول را لمس کنند.

وی تاکید کرد: لذا در این ماه ها که رکود به بدترین وضعیت خود رسیده و فشار بانک ها برای وصول مطالباتی که غالبا تاخیر در آن ناشی از عوامل غیرارادای بدهکاران بوده یک نارضایتی عمومی را در دل جامعه فراهم ساخته است.به گفته خرمشاهی این حوزه نیازمند اندیشیدن تدابیر جدیدی است تا در یک کلام مردم، تورم توام با رونق بازار را ترجیح می دهند به مهار تورم اما توام با رکود.

وی افزود: مهار تورم و به عبارتی تورم تک رقمی قطعا کاری ارزشمند و قابل ستایش است. اما مردم از مزایای آن برخوردار نیستند، زیرا ثبات نسبی تورم وقتی رونق را به دنبال نداشته باشد، بیکاری و تعطیلی واحدهای صنعتی و کاهش ارزش سرمایه ثابت بنگاه ها را به دنبال دارد.

کارشناس حقوق اقتصادی و مدرس دانشگاه در خصوص رشد اقتصادی نیز بیان کرد: نیک می دانیم که رشد اقتصادی تابع چندین پارامتر است که مجموع آن ها می تواند به رشد یک کشور منتهی شود.

وی اضافه کرد:در اسفند ماه سال گذشته با در نظر گرفتن برخی اقدامات رشد کمتر از 5 درصد را برای سال 95 پیش بینی می کردم و البته به این نکته هم اشاره کرده بودم در صورت تحقق این شرایط ما به رشدی بین 4.5 تا 5 درصد دست پیدا خواهیم کرد، اما شوربختانه قسمتی از آن شرایط هنوز محقق نشده و ما در انتظار تحقق آن موارد هستیم، لذا فارغ از آنکه در آبان ماه نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا چه خواهد شد، به نظر می رسد چنانچه آهنگ جریان بازار به همین منوال باشد ما به رشد حدود 5 درصد دست نخواهیم یافت.

خرم شاهی در پایان گفت: با این تفاسیر فعلا سفر مقامات تجاری ایران و همچنین هیات های اقتصادی دیگر کشورها به ایران در حد امور تشریفاتی بوده و خروجی جدی ندارد، از نتایج این سفرها می توان تنها به تنظیم تفاهم نامه ای اشاره نمود که در حال حاضر بازتاب چندانی ندارد. در حالی که در چند ماه اخیر مکرر اخباری از تبادل تفاهم نامه بین هیات های تجاری شنیده می شد، معتقدم باید سریعا سازوکار عملی کردن این تفاهم نامه ها را پیش بینی نماییم.