داگلاس نورث اقتصاددان مطرح بین المللی با مطالعات تجربی فراوان شواهد زیادی را ارایه کرد که نشان می دهد موفقیت کشورهای مختلف جهان عمدتاَ ناشی از کارایی نهادی و شکست کشورهای دیگر نیز ناشی از ناکارامدی نهادی بوده است .این بدان معناست که تصمیم گیری دولت ها نقش مهمی در آینده آنها در همه حوزه ها به خصوص اقتصاد دارد.

اجرایی شدن برجام فرصتی را پیش روی اقتصاد ایران قرار داده است که در مسابقه اقتصاد جهانی حضور یافته و از بازارهای داخلی و جهانی استفاده مناسبی داشته باشد؛ لیکن موفقیت در این مسابقه مانند هر مسابقه دیگری نیازمند انتخاب بهترین راهکارهاست.

 در این خصوص قائم مقام سازمان توسعه و تجارت در پاسخ به این سوال که آیا در آینده ای نزدیک شاهد بروز رقابت های تجاری پر تنش و به نوعی جنگ تجاری در منطقه خواهیم بود یا نه، گفت: بهتر است از واژه هایی مثل جنگ در این زمینه استفاده نکنیم چون اقتصاد جز رقابت نیست و ذات آن مبتنی بر رقابت است که بین دو جنس همگن در یک رویارویی انجام می شود که آن طرفی که دارای مزیت های بیشتری است بدون خونریزی و جنگ طرف دیگر را از دور خارج کند.

وی در ادامه افزود تردیدی نیست که کشور هایی در منطقه هستند خیلی تمایل نداشته باشند اقتصاد ایران بر اساس توسعه صادرات گسترش پیدا کند و شاید از ابزار های مختلفی استفاده کنند که مانع توسعه و تسلط ایران بر بازارهای اطراف بشوند.

مودودی در پاسخ به این سوال که در صورت مشاهده خصومت در بازار رقابتی چه عکس العملی باید نشان دهیم گفت: در صورتی که طرف تجاری روحیه خصومت داشته باشد ما باید در آن با مزیت کامل ورود پیدا کنیم، قدرت رقابت داشته باشیم و در تصمیم گیریهای کلان تاثیرگذار باشیم.

وی با اشاره به اینکه کمتر کشوری پیدا می شود که خود را محل منازعه دو کشور دیگر قرار دهد. در رقابت های چند جانبه کشورهای وارد کننده هم با استراتژی خاص از رقابت بقیه کشورها بهترین بهره برداری را می برد. این بخشی از همان فضای رقابتی است.شیطنت هایی در قالب پیشنهادهای تجاری قابل توجه و جذاب در این فضا شکل می گیرد که ممکن است کشوری تعهد خود را زیر پا بگذارد.اما نهایتا بحث هزینه و فایده در دنیای اقتصاد است.

قائم مقام سازمان توسعه و تجارت در خصوص تاثیر رکود جهانی بر رقابت تجاری منطقه گفت: احساس شدت گرفتن رقابت در منطقه تاشی از رکود جهانی اقتصاد است. از سال 2009 و بهد از رکود سنگینی که دامن امریکا را گرفت، حجم بازار به شدت محدود شد و کالاها انبار شدند و خیلی از کشورها به مناطقی رجوع کردند که سابقا بازار هدفشان نبودند. بویژه حوزه کشورهای جنوب که خاورمیانه جزو آن است. از طرفی این رکود دامن همسایه های ما را هم گرفته و آمار واردات آنها نشان می دهد که افت شدیدی را تجربه می کنند و تمهیدات سخت گیرانه ای را ناچارا به واردات خود اعمال کرده اند. بعنوان مثال عدم قدرت پرداخت و رکود اقتصادی و نا امنی در عراق ساخت و ساز را به شکل چشم گیری کاهش داده و این مساله صادرات سیمان ایران را به عراق تحت الشعاع قرار داده است. ما ناچاریم در چنین مواردی سیاست های خود را تعدیل کنیم، قیمت ها را بشکنیم و از توان و نفوذ سیاسی خود استفاده کنیم تا خلا ناشی از رکود بازار را پر کنیم.

مودودی گفت:استراتژی هنر ژنرال هاست و ما باید نقطه نظرات و راهکارها و راهبردهای طرف مقابل را بسنجیم و بر اساس آن برنامه ریزی کنیم  تا بتوانیم سهم خودمان را از بازار حفظ کنیم.جنگ واقعی جنگ بین استراتژی هاست.اگر طرف تجاری از استراتژی کاهش قیمت یا استراتژی دیپلماسی استفاده می کند ما قرار است از چه پاتکی در مقابل این استراتژی استفاده کنیم.طبعا ما هم راهکارهایی داریم که بر اساس آن راهبردها پیش می رویم تا سهم خود را از بازار حفظ کرده یا افزایش دهیم.

وی در پاسخ به این سوال که چرا ایران از فرصت پیش آمده در زمان ایجاد تنش بین دو کشور منطقه نتوانست بهره لازم راببرد گفت:هر تنشی بین کشورهای منطقه  می تواند  یک فرصت برای ایران شد. دلیل فرصت سوزی در این زمینه این است که به دلیل انتخاب رویکرد واردات در برنامه های توسعه ای،نگاه ما معطوف به بازار داخل شد.ما شرکت های کوچک و پراکنده ایجاد کردیم که برای تامین نیاز منطقه ای و بومی خود فعالیت می کردند.امروز که استراتژی توسعه صادرات یکی از محورهای توسعه اقتصادی ما قرار گرفته ما زیر ساخت های لازم برای تولیدات صادراتی نداریم.

وی در ادامه به غیر حرفه ای بودن صادرات ایران اشاره کرد و گفت:بازارهای سنتی مثل افغانستان و عراق  که فاقد مشخصات و خط کشی های بازارهای جهانی مثل اروپا و آمریکا و آسیای جنوب شرقی هستند،بصورت محلی از ما خرید می کردند و ما نیز به صورت محلی به آنها کالا می فروختیم.ما در واقع در هیچکدام ز بازارهای حرفه ای دنیا حضور نداریم.در حوزه تولید صادراتی نه بخش خصوصی سرمایه گزاری کرده و نه سیاست دولت در این راستا بوده است.

در واقع ما سرریز مصرف داخلی را صادرات نامیده ایم.این پارادایم به شدت خطرناک است  و اگر تغییر نکند ما هیچ وقت نمی توانیم سهم خوبی از بازار دنیا داشته باشیم.

مودودی  راهکار برون رفت از این مشکل را به خدمت گرفتن تکنولوژی و دانش علمی روز دنیا، تغییر الگوی تولید از شکل سنتی به شکل حرفه ای و استفاده از ظرفیت سرمایه گزاری مشترک که به ما بینش صادراتی،توان مدیریتی و مهارت بازاریابی می دهد دانست و گفت: در این صورت است که آنقدر قوی می شویم که نقش صادرکننده خوب را پیدا کرده و سهم خود را از بازار منطقه بگیریم.