قیمت نفت به دنبال تلاش گسترده کشورهای عضو و غیرعضو اوپک بار دیگر می رود که بر مدار صعودی قرار بگیرد. در حال حاضر قیمت نفت به بالاترین میزان خود در 15 ماه اخیر رسیده اما هنوز جا دارد که افزایش یابد. به گزارش اگزیم نیوز به نقل از بلومبرگ قیمت نفت در حال حاضر در نزدیکی رقم 55 دلار در هر بشکه قرار دارد و ظرفیت های رشد بیشتر آن نیثز فراهم است با این حال حمایت روسیه از برنامه کاهش تولید اوپک و قول همکاری با کشورهای عضو اوپک موضوعی است که سیگنال های صعودی را به بازار نفت منتقل می کند.

در این بین دو موضوع قابل بررسی است؛ نخست آن که در نزدیکی تدوین برنامه بودجه سال 96 هستیم و تعیین قیمت واقعی برای نفت از اهمیت بالایی برای تنظیم لایحه مذکور برخوردار است و دوم آن که به صورت سنتی افزایش قیمت نفت بر تراز تجاری کشور نیز اثرکذار است. در این بین برخی محصولات همچون میعانات گازی و یا محصولات پتروشیمی مستقیما از قیمت نفت تأثیر می پذیرند و بر این اساس باید گفت احتمالا متناسب با افزایش بهای نفت به زودی شاهد رشد ارقام صادرات غیرنفتی خواهیم بود هرچند ممکن است روند رو به رشد قیمت ها زمینه ها را برای خرید بیشتر محصولات غیرنفتی افزایش دهد.

به عقیده کارشناسان اقتصادی حال که بهای نفت در بازارهای جهانی میل به افزایش دارد می توان پیش بینی کرد بهای سوخت و انرژی نیز با افزایش روبرو شود به طوریکه تحت تأثیر این عامل می توان انتظار داشت هزینه های حمل و نقل نیز با افزایش روبرو گردد بر این اساس از این منظر نیز هزینه ها افزایشی خواهند بود. در عین حال بخش سومی که از این موضوع اثر می پذیرد افزایش قیمت فوب نفت و گاز و مشتقات مربوطه است که مطابق با قانون هدفمندی یارانه ها می تولند روی رشد قیمت های سوخت در داخل اثرگذار باشد و در نتیجه شاهد رشد بهای تمام شده محصولات تولید داخل باشیم.

بنابراین باید گفت افزایش قیمت نفت حامل یک تأثیر سه بخشی بر صادرات غیرنفتی است. در بخش واردات نیز این موضوع ممکن است با 2 تأثیر همراه باشد. تأثیر اول افزایش قیمت تمام شده کالاهای وارداتی است. این مسأله در اقتصاد ملی با یک تأخیر زمانی خودنمایی خواهد کرد. اثر دوم همچون صادرات اثر بر هزینه های حمل و نقل است که همانگونه که صادرات را از خود متأثر می کند بر هزینه های واردات نیز اثرگذار است. در این بین افزایش بهای نفت روی بازارهای ما نیز اثرگذار است. به این ترتیب با افزایش قیمت نفت تراز تجاری کشور نیز دستخوش تغییرات مهمی خواهد شد. با این حال به گفته کارشناسان انتظار می رود افزایش بهای نفت درآمدهای دولت را اصلاح و زمینه یاز خروج بخش های مختلف از رکود اقتصادی باشد موضوعی که می تواند روی بازارهای مهمی مثل فولاد، فلزات، پتروشیمی و ... اثربگذارد که نتیجه این امر در بخش های داخلی و صادراتی خودنمایی می کند.

به تحلیل اگزیم نیوز مقدار صادرات میعانات گازی در کشور ما در زمان کاهش قیمت نفت تا 45 درصد افت کرده بود و انتظار می رود پتانسیلی به این میزان را در دوره افزایش قیمت ها در اختیار داشته باشیم. اما این سوال مطرح می شود که دلیل وابستگی اقتصاد ایران چیست؟ کارشناسان تک محصولی بودن اقتصاد ایران را مطرح می کنند و معتقدند این موضوع باعث شده تا سایر محرک های اقتصادی در کشور چندان شناخته نشوند. مسأله دیگر بهره وری پایین در بخش های مخنلف است. به این دو موضوع باید تغییر ماهیت سرمایه گذاری به سمت سفته بازی دانست.

در این بین اما نکته نگران کننده آن است که با افزایش قیمت نفت ممکن است قیمت های تولیدی محصولات ایرانی با افزایش روبرو شود که این مسأله می تواند بازارهای هدف ما را تحت تأثیر خود قرار دهد. این موضوع به خصوص در مورد محصولات باکیفیت تر که مشتریان خاصی را دارد محسوس تر خواهد بود به عبارتی این دسته از مشتریان خارجی ما بیش از بقیه ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند بر این اساس احتمالا صادرکنندگان مجبور به جهت گیری در برابر مشتریان خود هستند تا بازارهای خود را از دست ندهند. در این بین برخی کارشناسان معتقدند در کنار بهای نفت این مسائل به موضوع تثبیت نرخ ارز، تسهیلات بسیار گران و پایین بودن بهره‌وری تولید نیز برمی‌گردد.

در زمانی که کاهش و افزایش قیمت نفت اتفاق می‌افتد و عملا درآمدهای ارزی کشور تغییر می کنند، برای تعدیل در اقتصاد کشور، بهترین بخشی که می‌تواند مورد اعتنا و توجه ویژه قرار بگیرد، صادرات غیرنفتی است. البته این موضوع مشروط به این است که تصمیمات به صورت منطقی و کارشناسی شده باشند. متأسفانه ما در دولت‌های قبل شاهد این موضوع بوده‌ایم که در دوره‌های کاهش قیمت قیمت نفت، عملا با سخت‌گیری بر ارز صادراتی باعث کاهش صادرات هم شده‌اند.

وقتی آمارها را نگاه می‌کنیم و تجربیات گذشته را رصد می‌کنیم متوجه می‌شویم که در دوره‌های تغییرات قیمت نفت، موضوع پیمان‌سپاری و نرخ ارز صادرکنندگان مورد توجه دولت‌ها قرار گرفته، برای اینکه بتوانند ارز صادراتی را تصاحب کنند، در صورتی که اگر به جای پرداختن به این نگاه‌های سخت‌گیرانه به سمت تشویق صادرات حرکت می‌شد، قطعا می‌توانستیم افزایش صادرات چشمگیری داشته باشیم.