امروزه صنایع کوچک و متوسط در اقتصادهای بزرگ دنیا نقش های پررنگی را به خود اختصاص داده اند. سهم بسیار بزرگی از اقتصادهای پیشرفته دنیا امروزه به صنایع کوچک و متوسط اختصاص دارد به طوریکه سرمایه اندک برای راه اندازی این بنگاه ها در کنار سرعت رشد و میزان بهره وری بالا از مهمترین خصوصیات این نوع صنایع محسوب می شوند. به گفته کارشناسان در کشور ما برخلاف اقتصادهای بزرگ دنیا صنایع کوچک و متوسط به دلیل چالش های زیادی که در فضای کسب و کار کشور دارند اغلب بنگاه هایی لاغر با مشکلات بزرگ محسوب می شوند.

در بررسی های به عمل آمده از این بنگاه ها چند مشکل اساسی قابل ذکر است؛ نخست آن که بنگاه های مذکور در رقابت با بنگاه های بزرگ و بنگاه های دولتی از درجه اهمیت پایینی برخوردار هستند و از منظر منابع مالی، توجه دولت ها و امتیازات اختصاصی برای صادرات به شدت در شرایط سختی به سر می برند. فعالان این صنایع در گفتگو با اگزیم نیوز بارها اعلام کرده اند که دولت ها اغلب ترجیح می دهد منابه مالی را در اختیار بنگاه های بزرگ قرار دهند تا بنگاه های کوچک و متوسط حال آن که برخی صاحبنظران صنعتی می گویند منابعی که در اختیار صنایع بزرگ که اکثرا هم دولتی هستند در 50 درصد اوقات سوخت می شوند و حتی به رونق اقتصادی هم کمک نمی کنند. این در حالی است که یک تسهیلات ویژه در بنگاه های بزرگ قادر است تا 100 بنگاه کوچک و متوسط را تأمین مالی کند. در عین حال به رغم آن که باید از بازار سرمایه برای تأمین مالی بخش های مختلف از جمله صنایع کوچک استفاده شود اما متأسفانه به دلیل برخی چالش ها در این بازار در هر دو بخش اولیه و ثانویه موفقیتی در این مسیر نیز محقق نشده است.

در این راستا ابراهیم بهادرانی، عضو اتاق بازرگانی تهران با بیان این که تعریف جامعی از بنگاه‌های کوچک و متوسط در ادبیات اقتصادی کشور ما وجود ندارد، گفت: بیشتر تعریف‌ها در حال حاضر بر اساس معیارهای کمّی مانند تعداد کارکنان، میزان گردش مالی، ارزش دارایی‌ها و میزان سرمایه است و بنگاه‌ها بر پایه این آمار طبقه‌بندی می‌شوند.

 او سپس به برخی تناقضات سازمان‌های مختلف در تعریف بنگاه‌های کوچک و متوسط اشاره کرد و گفت: مشخصات بنگاه‌هاي کوچک و متوسط ايران، از دید سازمان‌های مختلف متفاوت است؛ به طوری که وزارت صنعت، معدن و تجارت بنگاه‌هاي با كمتر از 50 نفر كاركن را کوچک و متوسط معرفی می‌کند، مركز آمار ایران بنگاه‌هاي كمتر از 100 نفر كاركن را کوچک و متوسط می‌داند و از دید سازمان صنايع كوچك و شهرك‌هاي صنعتي ایران، بنگاه‌هايی که بين پنج تا 50 نفر کارکن دارد، کوچک و متوسط است.

 به گزارش پایگاه خبری اتاق تهران مشاور رییس اتاق تهران گفت: صنایع کوچک و متوسط، با وجود داشتن 24 درصد سرمایه، 41 درصد اشتغال را در بر می‌گیرد. این بدان معناست که صنایع مذکور کارگربَر و صنایع بزرگ سرمایه‌بَر هستند. از این رو، باتوجه به کمبود سرمایه و رشد منفی سرمایه‌گذاری در چند سال اخیر، باید به سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک و متوسط توجه شود. با این وجود، برابر گزارش بانک مرکزی در سال 91 سهم کارگاه‌هاي بزرگتر از 100 نفر در ایجاد ارزش افزوده 64 درصد و کمتر از 100 نفر کارکن معادل 36 درصد بوده است. وجود شرایط رکودی در اقتصاد و کاهش مصرف کالاهای تولیدی، عدم تامین مالی اکثریت واحدهای تولیدی کوچک و متوسط، وجود ظرفیت‌های خالی در بخش‌های مختلف اقتصادی و تاثیر شدید این امر بر واحدهای کوچک و متوسط، عدم تامین مالی طرح‌های سرمایه‌گذاری در دست اجرای کوچک و متوسط و طولانی شدن و از توجیه افتادن آنها، مشکلات مدیریتی و عدم شکل‌گیری خوشه‌های صنعتی را به عنوان بخشی از مشکلات این بخش مورد اشاره قرار داد.

 بهادرانی در مورد مهمترین مشکلات ساختار مالی بنگاه‌ها توضیح داد: اغلب این بنگاه‌ها، از سایر روش‌های تامین مالی در کشور از جمله ابزارهای بازار سرمایه اطلاع کافی ندارند. همچنین شرکت‌ها به تامین منابع مالی خود از طریق بازار سرمایه (به دلیل بروکراسی بالاو نیاز به شفافیت بالا) تمایلی ندارند. یکی دیگر از مشکلات مالی این شرکت‌ها، تقسیم عمده سود به سهامداران در شرکت‌های سهامی عام (به جای استفاده از آن به عنوان منبع تامین مالی) است. مشاور رییس اتاق تهران در ادامه با اشاره به چالش‌های تجهیز منابع مالی توسط بنگاه‌های کوچک و متوسط، از جمله داشتن درآمد پایین، عدم توان ارائه وثیقه به بانک‌ها و پراکندگی جغرافیایی بیشتر نسبت به کسب و کارهای بزرگ گفت: این مشکلات می‌تواند از طریق نهادسازی و توسعه خدمات بانکی جدید و اختصاصی به بنگاه‌های کوچک و متوسط، توسعه صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر و ایجاد بازار مجزا برای تامین مالی در بورس حل شود.

 بهادرانی در ادامه راهکارهای اندیشیده شده در اتاق فکر اتاق برای بهبود کسب و کار بنگاه‌های کوچک و متوسط را به سه بخش تفکیک کرد و نخستین راهکار را فرهنگ‌سازي و توسعه وظایف بنگاه‌های کوچک و متوسط عنوان کرد. هم‌چنین ارائه تعریف یکسان از این بنگاه‌ها، فعال‌سازي شبكه در دست راه‌اندازي حمايت از این صنايع توسط سازمان صدا و سيما، حمايت از نفوذ فناوري‌هاي نو و تشویق بنگاه‌های دانش‌بنيان توسط صندوق نوآوري، تأمين هزينه انتقال تكنولوژي توسط صندوق و اجراي طرح سرباز صنعت در بنگاه‌های کوچک و متوسط به مدت یک‌سال و همچنین اشتغال فارغ‌التحصيلان دبيرستانی بدون الزام پوشش بیمه (مانند محصلان) از دیگر راه‌حل‌های ارائه شده توسط ابراهیم بهادرانی بود.

بهادرانی عنوان کرد که توسعه بازار نیز از طریق تشویق نهادها، بنيادها، ستادها، شركت‌هاي بزرگ به تأمين مواد اوليه، قطعات، تجهيزات مورد نياز خود از بنگاه‌هاي كوچك و متوسط داخلي، كمك به تأمين مالي و توسعه بازار محصولات بنگاه‌هاي كوچك و متوسط و به عنوان زنجيره‌هاي تأمين بنگاه‌های بزرگ و آماده‌سازي شهرك‌هاي صنعتي در مرزها با رویکرد سرمايه‌گذاري و استفاده از محصولات تولید شده جهت صادرات به کشورهای همسایه می‌تواند به بهبود شرایط بنگاه‌های کوچک و متوسط کمک کند.

همچنین تشكيل هلدينگ‌هایی با مشاركت شركت‌هاي تخصصي، جهت خريد مواد اوليه و فروش و صادرات محصولات بنگاه‌های کوچک و متوسط و فعال‌سازي بازار تأمين مواد اوليه و فروش محصولات این بنگاه‌ها در بورس كالا از دیگر راهکارهای پیشنهادی بهادرانی بود.  مشاور رییس اتاق تهران در راستای پیشنهادات اتاق فکر اتاق تهران برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط نیز گفت: اختصاص 20 درصد از اعتبارات بانكي، اختصاص هفت هزار میلیارد تومان از منابع 10 درصدی ریالی صندوق توسعه ملي به بنگاه‌های کوچک و متوسط و افزايش مدت زمان بازپرداخت سرمايه در گردش و مالیات این واحدها به مدت دو سال با نظارت مؤسسه حسابرسی برای واحدهای دارای توجیه اقتصادی از جمله پیشنهاداتی ماست.