مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران، تولید و اشتغال را دو مقوله متفاوت خواند گفت: تولید و اشتغال مقوله هایی است که می توانند از هم متفاوت باشند یعنی هر تولیدی نمی تواند منجر به اشتغال بالا شود. به عنوان مثال طی چند دهه گذشته تمرکز اقتصاد ما بر روی صنایع فولاد و پتروشیمی بوده است؛ در حالیکه بعنوان مثال در صنایع فولاد، طبق برآوردها و اظهارنظرهای خود مسئولین دولتی برای ایجاد یک شغل در چنین صنایعی هزینه ای معادل 700 میلیون تومان صرف می شود، قاعدتا با منابع موجود نمی توانیم از این مسیر به اشتغالزایی مورد نظر دست پیدا کنیم.

حریری افزود: تولید اشتغال زا موضوعی است که باید به دقت مورد بررسی قرار بگیرد و باید دید با منابع محدودی که برای سرمایه گذاری در اختیار داریم، باید به دنبال چگونه تولیدی برویم که اشتغال بیشتری را در پی داشته باشد. وی گفت: به نظر می رسد با توجه به امکان اشتغالزایی با منابع کم در صنایع کوچک و متوسط باید بر این صنایع متمرکز شویم، بنگاههای کوچک و متوسط نشان داده اند در ایجاد اشتغال بسیار موفق تر از صنایع پیشران عمل کرده اند.

حریری بیکاری را معضل بزرک جامعه امروز دانست و بیان کرد: اشتغال درد اصلی اقتصاد ما شده و برآیند کلی راجع به تعداد بیکارانی که هر سال به بیکاران موجود اضافه می شوند، هنوز منفی است با این وجود با حجم عظیمی از فارغ التحصیلان بیکار هم روبرو هستیم که هر سال با وجود آمارهای دولت در مورد ایجاد شغل، به تعداد بیکاران ما 500 هزار نفر اضافه شده است.

وی گفت: سمت و سوی ما باید به سمت تولیدی باشد که منجر به اشتغال بیشتر و ارزان تر شود. علاوه بر ظرفیت صنایع کوچک و متوسط در اشتغالزایی، خدمات عمرانی و زیربنایی مثل جاده سازی، سد سازی و ریل و راه آهن و اموری مثل صنعت ساختمان منهای مسکن، بیشتر نیروی کار را جذب می کند و باید برای راه انداختن چرخ پروژه های عمرانی و خدماتی چاره ای اندیشید و موانع پیش روی آنها را برداشت.

حریری تاکید کرد: نگاه ما در تولید باید به سمت بازارهای بین المللی باشد. اگر ما بخواهیم برای 70 و 80 میلیون مصرف کننده داخلی خود تولید انجام دهیم، قاعدتا تولید محدودی خواهد بود و به تبع آن اشتغال محدودی هم ایجاد می شود. در بازارهای بین المللی باید کالایی تولید شود که از نظر کیفیت و قیمت قابل رقابت باشد.

وی گفت: وارد بازار بین المللی شدن تنها به مفهوم تولید کالای با کیفیت نیست؛ در دنیا شاهد مواردی بوده ایم که تولید با کیفیت و قیمت پایین توانسته تولیدات فاخر را کنار بزند و بازار را در دست بگیرد. حریری مقوله کیفیت و قیمت را یک مقوله به هم پیوسته دانست و اذعان داشت: برای ورود به بازارهای جهانی، جنس شما باید قابل رقابت باشد یا از نظر کیفی بتواند رقابت کند و یا از نظر قیمت آنچنان جذاب باشد که بتواند مصرف کننده را در بازار جهانی ترغیب بکند که بخاطر قیمت پایین، کالای شما را بخرد.

حریری در پاسخ به پرسش خبرنگار اگزیم نیوز راجع به اینکه آیا ظرفیت ظاهر شدن در این سطح برای کشور ما وجود دارد یا نه، گفت: در همه جای دنیا برای هر کاری ظرفیت هست، اول اینکه سیاستگذار که دولت است باید فضای کسب و کار را بهبود ببخشد و دوم اینکه دولت می بایستی روز به روز خود را کوچک کند و اجازه بدهد که فعالین خصوصی در بخش صنایع کوچک و متوسط بتوانند بیشتر رشد کنند.

حریری رسیدن به این نقطه را مشروط به داشتن استراتژی دانست و افزود؛ اگر قرار باشد که ما همه چیز تولید کنیم و همه چیز را هم گران تولید کنیم، نمی توانیم حتی فکر حضور در بازار جهانی را بکنیم. کمااینکه اکنون نیز همه چیز را بسیار گران و بسیار بی کیفیت تولید می کنیم و وضعیت صادراتمان چنگی به دل نمی زند.

حریری ادامه داد: یعنی ما در بازارهای جهانی یا نفت می‌فروشیم یا مشتقات نفتی را تا مرحله پتروشیمی می فروشیم یا سوبسیدی را که به انرژی و نفت در داخل کشور می دهیم، در قالب سیمان، سرامیک، و اموری که به سوخت و انرژی و فولاد نیاز دارد صادر می کنیم. اهمیت این موارد به این است که شما انرژی را ارزان می دهید درحالیکه سوبسید انرژی را صادر می کنید نه خود کالا را و با این سیاست تولید غیر نفتی معنا ندارد.

حریری تاکید کرد تولید همه چیز در کشور ایده غلطی است . باید چیزهایی را تولید کنیم که درآن منفعت ملی وجود دارد یعنی می توانیم با آن بازارهای جهانی را بگیریم و می توانیم اشتغال ایجاد کنیم.

حریری با ذکر این مطلب که سیستم و چرخه تولید در کشورمان معیوب است گفت: فرمول تولید این است که  باید تولیدی انجام دهیم که در دنیا بفروشیم. جاده تجارت جهانی یک جاده دوطرفه است و ما به شرطی می توانیم وارد بازارهای جهانی شویم که در عین حال که کالای خود را می فروشیم، اجازه دهیم که رقبای ما هم در داخل کالای خود را بفروشند.

وی افزود: جاده تجارت جهانی یک جاده یک طرفه نیست؛ مگر در مورد محصولات انحصاری که انگشت شمار و تجدیدناپذیرند. خیلی از کشورها نفت ندارند و ما می توانیم به همه آنها نفت بفروشیم، اما اگر شما بخواهید کالا بفروشید نمی توانید در مملکت را ببندید و بالاترین دیوار تعرفه را ایجاد کنید.

حریری اعلام لیست 800 قلمی کالای ممنوع وارداتی را یک اشتباه تجاری خواند و گفت: نباید بعد از اتخاذ این سیاست ها توقع داشته باشیم که بقیه دنیا دروازه خود را باز کنند و این شدنی نیست.

حریری در بحث توان داخلی تاکید کرد که اتکای صرف به توان داخلی غیرممکن است؛ چون آن را دیده و تجربه کرده ایم. علاوه براینکه وقتی شما ممنوعیت را برای واردات کالاها اعمال می کنید، یعنی بخش تقاضای آن کالا را در بازار به قاچاقچی می سپارید. یعنی تقاضا را  از دست تجار قانونی گرفته و به دست قاچاقچی می دهید.

حریری با بیان اینکه نمی توان با موانع غیرتعرفه ای و غیررقابتی، بازار جهانی را تصرف کرد گفت: ارتباط کشورها یک بده بستان است؛ اگر ما در آینده نزدیک عضو WTO نشویم، همین مقدار کالایی که صادر می کنیم نیز دیگر نمی توانیم صادر کنیم، زیرا کشورهای WTO با یکدیگر تجارت می کنند و اینها اموری است که باید به آنها فکر کرد و این درست نیست که به بهانه خودکفایی و رونق تولید داخل دور مملکت دیوار بکشیم.

حریری بحث جهانی بودن تجارت را بسیار پراهمیت دانست و حل موانع را مورد تاکید قرار داد و افزود: ما باید بخشی از تولید و تجارت جهانی باشیم. تا اشتغال ایجاد شود در خوشبینانه ترین حالت صنایع ما با 40-30 درصد ظرفیت فعالیت می کنند. بالا بردن ظرفیت صنایع کوچک و متوسط و ایجاد اشتغال را مشارکت با شرکتهای بزرگ بین المللی امکان پذیر است. ما اکنون کارخانه و ماشین آلات و سوله و تمام چیزهای آماده را دارا هستیم، ولی چون بازار نداریم نمی توانیم تولید کنیم. برای پیدا کردن بازار باید بازارهای بزرگتر را شریک شویم. شراکت هم اینطور نیست که ما فقط به آنها بفروشیم بلکه آنها نیز به ما می فروشند.

حریری معتقد است که در کوتاه مدت بهترین روش برای بالا بردن ظرفیت صنایع کوچک و متوسط و اشتغالزایی، تولید تحت امتیاز شرکتهای بزرگ بین المللی است. وی با اشاره به اینکه این یک روش کوتاه مدت زودبازده است افزود؛ ما باید با برندهای بین المللی مذاکره کنیم،  اینجا برایشان تولید کنیم حتی اگر اینجا مصرف ندارند، تولید کنیم و بفروشیم و آنها ببرند و هرجا که می خواهند بفروشند. یا تحریک های تولیدی مان به گونه ای باشد که بخشی ازآن در بازارهای ما مصرف شود و بخشی را بتوانیم صادر کنیم. باید یاد بگیریم برند بسازیم و بازاریابی بین المللی ایجاد کنیم. و اینکار با مشارکت در تولید امکان پذیر است.

حریری با تاکید براینکه نمی توان با شعار و تناقض در رفتار تجارت بین المللی پیش رفت گفت:  قاعدتا هم باید یاد گرفت. و هم تن به یک سری قواعد بین المللی داد. و هیچ جای دنیا شعار و تناقض در رفتار تجارت بین المللی را نمی پذیرد.

حریری اذعان داشت که اتاق کار مهمی انجام نمی دهد و تمام این امور،  امور سیاستگذاری هستند. ودولت نیز باید اجرا را به بخش خصوصی بسپارد. وی معتقد است که هیچ حمایتی قابل قبول نیست و وظیفه دولت، تنها سیاست گذاری روان، سیال و بهبود فضای کسب و کار است،  که اگر این وظیفه را درست انجام دهد بخش خصوصی و در واقع مردم نیز کارشان را درست انجام خواهند داد.اگر دولت مطابق قانون به وظیفه خود عمل نماید یعنی فقط  موانع کسب و کار را رفع کند و آن را بهبود ببخشد ، همین امر کفایت خواهد کرد.