ترکیه و ایران دو کشور بزرگ و تأثیرگذار بر منطقه خاورمیانه که روابط منحصر به فردی را از گذشته تاکنون داشته اند و از طرفی پتانسیل های فراوانی را در حوزه های اقتصادی و سرمایه گذاری، فرهنگی و گردشگری و تجارت دارا هستند که می تواند به هم افزایی بین این دو کشور منتهی شود. با این حال طی سال های اخیر این دو کشور با سوء تفاهماتی که در حوزه سیاسی با آن روبرو شده اند با مشکلاتی در حوزه اقتصادی نیز مواجه شده اند. به گزارش اگزیم نیوز به نقل ازUS TIMES  کارشناسان معتقدند منافع مشترک این دو کشور در حال حاضر در مسیر تضاد در حرکت است.

به عقیده کارشناسان موضوعات سیاسی در سال های اخیر باعث شده است تا از منظر اقتصادی نیز دو کشور با چالش هایی روبرو شوند. به عقیده آنها تلاش ایران برای نفوذ در کشورهای منطقه به خصوص عراق و سوریه باعث شده روابط با آنکارا تا حدی به سردی گراییده و این مسأله در ابعاد اقتصادی نیز نمایان شود. در این بین اما با تأکید بر رویکردهای متفاوت و پتانسیل همکاری کسب و کار بین دو کشور، انجمن ایران و ترکیه در جلسه ای با حضور بیش از 50 کارشناس، روزنامه نگار، اقتصاددان و ... به بررسی روابط اقتصادی مشترک دو کشور همسایه پرداخته است.

در این جلسه زمینه های مشترک اقتصادی و تجاری مورد ارزیابی قرار گرفته و این موضوع که چگونه می توان زمینه های گردشگری دوجانبه را توسعه داد ارزیابی شده است. نقش مرزها، روابط دیپلماتیک دو جانبه، پتانسیل های سرمایه گذاری در بخش های انرژی و زیربنایی و توسعه روابط اقتصادی دو طرفه همگی موضوعاتی بودند که در این کنفرانس دو روزه مورد بررسی قرار گرفتند. در نهایت این موضوع مورد واکاوی قرار گرفت که سهم مسایل سیاسی در عقب ماندگی اقتصادی روابط دو کشور به چه میزان است.

سلیمان سنسوی، رییس موسسه TASAM در این نشست با تأکید بر این که دو کشور ایران و ترکیه به شدت به یکدیگر وابسته اند از ضرورت ایجاد نوعی مدل همکاری جدید بین دو کشور سخن گفته است. به عقیده وی آسیب ها و ریسک هایی که در منطقه وجود دارد این پتانسیل را دارد تا روابط مناسب اقتصادی دو کشور را تحت الشعاع خود قرار دهد. به همین دلیل باید اسیب های موجود را ابتدا برطرف کرد و در این زمینه باید دو طرف ابتکار عمل را در دست گرفته و زمینه های همکاری مشترک را فراهم کرد.

محسن روحی صفت نیز رییس موسسه IPIS در این نشست اعلام کرد مات باید به منظور بهبود روابط دو طرف زمینه های رشد بودجه های تجاری را فراهم کنیم و در این مسیر باید آسیب های ناشی از درگیری های منطقه ای را به حداقل رسانده و از حوزه تجارت دور نگه داریم. به گفته وی ایران به خوبی قادر است منابع انرژی مورد نیاز ترکیه را تأمین کرده و از کالاهای ترک به خوبی استفاده کند و بر این اساس روابط دو طرف روابط دوجانبه و تکمیلی است. از نظر اقتصادی دو کشور در سال های اخیر بودجه های تجاری دو طرفه خود را افزایش داده اند به طوریکه روابط تجاری دو طرف از رقم یک میلیارد دلار در سال 2002 – زمان روی کار امدن حزب عدالت و توسعه – رقمی در حدود یک میلیارد دلار بود و این رقم در حال حاضر به 10 میلیارد دلار افزایش یافته است و این در حالی است که دو کشور می توانند روابط تجاری خود را به حدود 30 میلیارد دلار در سال نیز برسانند.

تجار معتقدند دو محدودیت در حال حاضر وجود دارد که روابط دو طرف را سرد می کند؛ نخستین محدودیت، محدودیت های تجاری و نبود مولفه های تسهیل کننده تجارت بین دو کشور است که باید در دستور کار دو کشور قرار گیرد. موضوع دوم پدیده قاچاق بین دو کشور در زمینه های کالا و انرژی است که روابط تجاری قانونی را با مشکلاتی همراه کرده است. مقامات ترکیه اعلام کرده اند که سالانه یک و نیم میلیون ایرانی از این کشور دیدن می کنند و این ظرفیت ها حتی می توانند افزایش یابند به شرط آن که سایر پیش نیازها نیز فراهم شوند که از آن جمله می توان به تعداد پروازهای خارجی اشاره کرد.

در این بین یکی از دلایل توسعه اندک روابط تجاری دو کشور ایران و ترکیه در سال های اخیر اعمال تحریم‌های ظالمانه علیه ایران بوده است. به عقیده فعالان اقتصادی اکنون که تحریم‌ها لغو شده است فرصت جدیدی پیش آمده تا هر دو کشور بتوانند از فرصت پیش آمده و توانایی‌های خود به نفع گسترش روابط تجاری و اقتصادی بهره‌مند شوند. هرچند که ترکیه در هنگام تحریم‌ها در بسیاری موارد در کنار ما بود و روابط تجاری خود را با ایران قطع نکرد. در حال حاضر روابط تجاری غیرنفتی ایران و ترکیه در حدود ۴.۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

این رقم با توجه به ظرفیت‌ها و امکانات موجود دو کشور اندک به نظر می‌رسد، اما روابط دو کشور با در نظر گرفتن مبادلات نفتی حدود ۱۰ میلیارد دلار است حال آنکه رهبران دو کشور هدف ۳۰ میلیارد دلار را برای روابط تجاری تعیین کرده‌اند که دور از دسترس نیست. برای تحقق این هدف لازم است دو کشور تلاش کنند تا از یک سو موانع موجود از قبیل بانکی، پولی، گمرکی، ترانزیت، تعرفه‌های ترجیحی و غیره را از میان بردارند و از سوی دیگر با تغییر در رویه تجارت سنتی و تبدیل آن به اشکال نوین از جمله سرمایه‌گذاری مشترک برای تولید و مصرف در داخل دو کشور و صادارت به کشورهای منطقه و ثالث به یک تجارت و همکاری باثبات و دراز مدت دست یابند.

در این رابطه باید گفت یکی از مشکلات عمده در راه تجارت ایران و ترکیه، موانع بانکی و نقل و انتقالات مالی است. با این حال طرفین نسبت به تاسیس و افتتاح بانک مشترک توافق کرده اند که این خود می‌تواند در تسریع روابط تجاری و اقتصادی نقل و انتقال پولی و مالی، سرمایه‌گذاری مشترک و بسیاری دیگر از جهات کمک شایانی به توسعه روابط کند.