بازار عراق به عنوان یکی از مهمترین بازارهای هدف ایران در سال های اخیر همواره مقصد اصلی صادرات کالاهای ایرانی به شمار رفته است. بررسی ها نشان می دهند در فاصله 10 سال گذشته میزان صادرات کشورمان به عراق از رقمی زیر 2 میلیارد دلار به بیش از 6 میلیارد و 100 میلیون دلار رسیده که باید گفت طی این مدت شاهد یک جهش فوق العاده در ارزش و حجم صادرات کالا به بازار این کشور بوده ایم. با این حال روند رشد صادرات در سال های اخیر به کندی گراییده و کمتر شاهد رشدهای سریع هستیم و این در حالی است که میزان صادرات کشورهای رقیب به عراق روز به روز در حال بهبود و حرکت به سمت پایدار شدن پیش می رود.

کارشناسان بازار عراق با استناد به مواردی همچون کاهش صادرات در حوزه های سیمان، کاشی و سرامیک، محصولات پلاستیکی و پتروشیمی، مواد غذایی و ... معتقدند کشورهایی همچون ترکیه و حتی برخی کشورهای اروپایی به سرعت در حال جایگزینی ایران هستند و این در حالی است که روز به روز به دنبال بهبود درآمدهای سرانه در عراق سطح تقاضا در حال تقویت است. با این حال حتی به استناد آمارهای سازمان توسعه تجارت میزان صادرات در سال گذشته نه تنها در مقایسه با سال 94 افزایش نیافته که حتی کاهشی بوده است به طوریکه شاهد افت 100 میلیون دلاری در صادرات هستیم.

با این حال دولت و بخش خصوصی به شدت  در تلاش اند تا از طریق بهبود روابط تجاری دو کشور شرایط را برای ارتقای سطح همکاری ها فراهم سازند. در همین راستا عصر دیروزدر نخستین جلسه از سلسله نشست های ماهانه آینده تحولات عراق که در محل اتاق بازرگانی ایران برگزار شد مسئولان و کارشناسان به ارایه نظریات خود در رابطه با ظرفیت های بازار عراق و راهکارهای ارتقای توان بهره برداری از این ظرفیت ها پرداختند.

به گزارش اگزیم نیوز در این جلسه رییس انجمن دوستی ایران و عراق با تأکید بر ضرورت همکاری متقابل طرف عراقی اعلام کرد تا سال 2030 شرایط منطقه ناامن است اما باید یاد بگیریم در چنین شرایطی نیز فعالیت کنیم. علی آقا محمدی در این جلسه با این پیش بینی که عراق در چند سال آینده جمعیتی به مراتب بیشتر از ایران خواهد داشت بر ضرورت ارتقای مقیاس همکاری ها با این کشور در بلندمدت تأکید کرد و گفت: عراق از نظر بازار اقتصادی به هیچ عنوان با سوریه، الجزایر، لیبی و ... قابل قیاس نیست و برای توسعه همکاری با این کشور پیشنهاد کرد باید تمهیدی اندیشید که عراقی ها نیز بتوانند در ایران به کسب و کار و تجارت بپردازند.

رییس انجمن دوستی ایران و عراق تصریح کرد: 2 عرصه مهم برای فعالیت در عراق شامل زیرساخت هایی مانند آی.تی، تلفن همراه و میکروالکترونیک و همچنین گروه کالاهای مصرفی است. به گفته وی: عراق در اتحادیه عرب عضویت دارد. این مساله به معنای برد ایران است؛ زیرا می توان برخی کالاها را به جای ایران در عراق تولید کنیم تا مشتریان بیشتری برای کالای خود بیابیم.
آقامحمدی ادامه داد: باید به دنبال شریک اقتصادی و نه مصرف کننده در عراق باشیم تا در بازار این کشور موفق شویم.
وی همچنین بر ایجاد شبکه های پیشرفته ارتباطی با مشارکت طرف عراقی در این کشور تاکید کرد و افزود: باید خط ارتباطی مهران- کربلا را به اتوبان تبدیل کنیم تا به پروازهای همه روزه به عراق نیازی نباشد، بلکه پروازها به ایلام ختم و بقیه مسیر به صورت زمینی طی شود.
رییس انجمن دوستی ایران و عراق اضافه کرد: ایران می تواند به خریدار دائمی نفت عراق تبدیل شود اما این امر به مطالعه و طراحی نیازمند است؛ همچنین صنایع مشترک زیادی با عراقی ها داریم که می توان در آن عرصه ها نیز به صورت مشارکتی فعالیت کرد.
به گفته وی، مشکل بخش خصوصی در ایران، نگاه کوتاه مدت آن است؛ در حالی که تجارت و صنعت برنامه ای بلندمدت نیاز دارد. آقامحمدی گفت: باید شبکه های محلی و منطقه ای عراق را به کار بگیریم و با آنان شراکت کنیم تا در بازار این کشور موفق شویم.

سهم 12 درصدی ایران در بازار عراق

در این جلسه همچنین سرکنسول ایران در کربلا با اشاره به سهم 12 درصدی ایران در بازار عراق به سهم 22 درصدی ترکیه نیز اشاره کرد و گفت با آن که ما با این کشور 1200 کیلومتر مرز مشترک داریم اما سهمی به میزان نصف ترکیه را در بازار عراق از آن خود کرده ایم.
میرمسعود حسینیان ادامه داد: ایران سالیانه هشت میلیارد دلار صادرات غیرنفتی به عراق دارد و 85 درصد صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور به این بازار صورت می گیرد.
وی بیان داشت: موفق ترین شرکت ایرانی در این کشور شرکت کاله با سابقه بیش از چهار سال است که دلیل آن ثبات فعالیت عنوان می شود.
وی در ادامه حمایت اندک دولت، پیگیری نامناسب بازرگانان ایرانی، مسائل مرزی، مالی و بیمه ای، ضعف برخی طرف های ایرانی در عمل به وعده ها، نیاز به سرمایه گذاری و روابط خارج از چارچوب و روال قانونی بازرگانان 2 طرف با یکدیگر را عمده مشکلات بازرگانان ایرانی در بازار بزرگ عراق دانست.

بیماری وابستگی به نفت در عراق

مشاور عالی اتاق ایران و عراق نیز در این جلسه با اشاره به این که اقتصاد عراق تا 90 درصد به نفت وابسته است افزود: عراق پس از اشغال توسط آمریکا همه زیرساخت های خود را از دست داد اما توانست روی پای خود بایستد و اکنون تولید نفتش با جمهوری اسلامی ایران برابری می کند.
صباح زنگنه تصریح کرد: چشم انداز در نظر گرفته شده برای اقتصاد نفتی عراق، رسیدن به تولید روزانه تا 11 میلیون بشکه نفت در روز است که در این صورت با وجود جمعیت تحصیلکرده، 2 رودخانه بزرگ، سوابق تمدنی و همسایگی با ایران، عربستان را در اقتصاد نفت پشت سر خواهد گذاشت.
مشاور عالی اتاق ایرن و عراق گفت: وجود سه مولفه اصلی اجتماعی شیعه، سنی و کرد در این کشور همواره از ایجاد یک مولفه غالب جلوگیری کرده و در تصمیم گیری های این کشور اختلال ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: پس از اشغال عراق توسط آمریکا، تا مدت ها ناامنی در مناطق مختلف این کشور موج می زد و بویژه شیعیان آزار می شدند، تا اینکه با پیدایش داعش عاملی برای ایجاد اختلاف و درگیری بین نیروها و کنترل بیشتر آمریکا بر این کشور ایجاد شد.
به گفته زنگنه، حمایت های جمهوری اسلامی ایران از عراق، بغداد را حفظ کرد و مانع سقوط اربیل به عنوان مهمترین شهر اقلیم کردستان عراق شد.
وی اضافه کرد: 500 سال سیطره و نفوذ عثمانی ها بر عراق را جز با یک برنامه ریزی بلندمدت نمی توان برطرف کرد و باید در اقتصاد، فرهنگ، سیاست و مسائل اجتماعی این کشور تحقیق عمیق صورت گرفت.
این مسوول اعلام کرد: عراق در زمان تحریم های ظالمانه دشمنان، نقش محوری برای ایران ایفا کرد؛ نقشی که نباید فراموش شده و باید حفظ شود.
وی گفت: آمریکا در عراق حضوری فعال دارد اما ایران نیز تلاش زیادی صرف روابط دوستانه خود با عراق کرده است و بر این اساس باید نقش خود را از نظر اقتصادی در این کشور ایفا کند.