زیرساخت‌ها از طریق افزایش ارتباطات نقش بسیاری مهمی را در اقتصاد منطقه‌ای، توسعه محیطی و اجتماعی بازی می‌کنند. همان‌طور که استحکام اقتصادی کشورهای عضور آسه‌آن نشان می‌دهد، آنها در حال اصلاح محیط سرمایه‌گذاری این منطقه برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی هستند. ارتباطات گسترده‌تر زیرساخت‌های حمل و نقل ملی، کارایی لجیستیکی را افزایش می‌دهد و از رشد سرمایه‌گذاری، تجارت و بازرگانی حمایت می‌کند. سرمایه‌گذاری زیرساختی امنیت انرژی را افزایش می‌دهد، برای بخش‌های صنعتی در نقاط روستایی برق تهیه می‌کند و برای دسترسی جامع همگان یک الزام به شمار می‌رود. همانند دیگر بخش‌های زیرساخت، ایجاد زیرساخت‌های تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات (ICT) از کسب و کارهای پایین دست مانند تجارت الکترونیک حمایت می‌کند و اعضا را با یکدیگر و هم‌چنین با جهان پیرامون خود مرتبط می‌سازد. هم‌چنین، توسعه زیرساخت‌ها نقش بسیار مهمی را در کاهش هزینه‌های معاملاتی کسب و کار در منطقه ایفا می‌کند.

سرمایه‌گذاری اعضای گروه آسه‌آن در زیرساخت‌ها، دارای درجات مختلفی در زمینه مخارج و توسعه است. اگرچه، سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌ها نیازمند دامنه اقتصادی، اجتماعی و محیطی گسترده‌تری است و بخش گسترده‌ای از آن به ارتباطات ملی و منطقه‌ای وابسته است، اما اعضا در حال رسیدن به برنامه‌های اقتصادی خود و اهدافشان نیز هستند. بخش خصوصی نیز در توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای نقش بسیار مهمی ایفا کرده است. نقش بانک‌ها و دیگر موسسات مالی در حمایت از توسعه زیرساخت‌ها نیز قابل چشم‌پوشی نیست.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها تا سال 2025 نیازمند پوشش وسیع حمل و نقل، ICT، و آب‌رسانی بیشتر و سیستم تخلیه آب و فاضلاب است. با توجه به مخارج جاری اعضای این گروه، شکاف سرمایه‌گذاری بزرگ‌تر خواهد شد و برای پر کردن این فاصله و تامین تقاضا نیازمند منابع جدید هستیم. بخش خصوصی می‌تواند هم‌چون پلی این فاصله را پر کند. نیاز بیشتری به تلاش فراگیر و همنوا توسط سرمایه‌گذاران جهت تجهیز و هدایت سرمایه‌گذاری از منابع بالقوه مازاد به سمت زیرساخت‌های منطقه است. با این حال، پر کردن این فاصله امکان‌پذیر است. به عنوان مثال، علاوه بر منابع خارج از منطقه که می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد، ارزش دارایی‌های اعضای آسه‌آن حداقل 10 تریلیون دلار است که بیشتر آن در اختیار بخش خصوصی است و می‌تواند منبع بالقوه مناسبی برای تامین مالی برنامه‌های اقتصادی باشد.

بخش خصوصی از چندین وجه در توسعه سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها سهیم است. این وجوه شامل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، ادغام و اکتساب، خصوصی‌سازی، کیفیت‌های نابرابر (در امتیازها و قراردادها) و ائتلاف بنگاه‌های اقتصادی می‌شود. تنوع سرمایه‌گذاران فعال در زیرساخت‌ها نقش بسیار مهمی را در تهیه و برنامه‌ریزی مالی در جهت توسعه زیرساخت‌ها ایفا می‌کند. بعضی از این موارد دارای اهمیت بیشتری برای مشارکت بخش خصوصی هستند. خصوصی‌سازی زیرساخت‌های دولتی و بلوغ محیط ادغام و اکتساب مانند فرصت‌های تحصیل دارایی در کشور میزبان، می‌تواند مشارکت بخش خصوصی را تحت تاثیر قرار دهد. تجربه، مجموعه مهارت‌ها و توانایی بنگاه‌ها برای پیروزی در قراردادها تاثیرات فرعی هستند. بنگاه‌های چند ملیتی از اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه، شامل گروه آسه‌آن، در حال مشارکت برای توسعه زیرساخت‌های منطقه از طریق تنظیم قراردادها هستند. هم‌چنین آنها در حال سرمایه‌گذاری، ساخت و بهره‌برداری و مدیریت دارایی زیرساختی نیز هستند. تنظیم قراردادها و امتیازات، به فرم حالت‌های نابرابر، به عنوان خصوصیت کلیدی بنگاه‌های چندملیتی شرکت‌کننده در فرآیند توسعه زیرساخت‌ها در آسه‌آن است.

بنگاه‌های چند ملیتی کشورهای توسعه یافته مدت زمان زیادی است که در فرآیند توسعه زیرساخت‌ها منطقه آسه‌آن حضور دارند. اخیرا، کمپانی‌های وابسته به زیرساخت‌ها در چین نقش بسیار برجسته‌ای در ایجاد زیرساخت‌ها بازی کرده‌اند. این کمپانی‌ها نه تنها به عنوان پیمانکار که به عنوان سرمایه‌گذار عمل می‌کنند و مالک زیرساخت‌ها هستند. بعضی از این کمپانی‌ها حضور منطقه‌ای پررنگی در زمینه انعقاد قراردادها داشتند. در سال 2014، 62 کمپانی چینی در بین 250 پیمانکار بین‌المللی برتر در زمینه درآمد بودند و بسیاری از این کمپانی‌ها در حال گسترش عملکرد خود در آسه‌آن هستند.

تعداد کمپانی‌های درگیر در فرآیند توسعه زیرساخت‌ها در حال افزایش است. برخی از این کمپانی‌ها در حال سرمایه‌گذاری برون منطقه‌ای و ایجاد زیرساخت‌ها در کشورهای در حال توسعه هستند. علاوه بر پیروزی در قراردادها، کمپانی‌های وابسته به زیرساخت‌ها در اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند و ویتنام به ثبت و تاسیس شرکت‌های فرعی در دیگر کشورهای گروه آسه‌آن اقدام کرده‌اند.

زنجیره ارزش زیرساختها و محرکهای بنگاه های چند ملیتی در آسه آن

زنجیره ارزش زیرساخت‌ها در آسه‌آن قدری پیچیده است و به شبکه بازیگران آن وابسته است. در بخش‌های این زنجیره، بنگاه‌های چند ملیتی تکنولوژی‌های خاص و مجموعه مهارت‌هایی را ارایه می‌دهند که منجر به عرضه زیرساخت‌ها می‌شود. هم‌چنین بنگاه‌های چند ملیتی، عرضه مواد اولیه و تجهیزات، مالک یا حامی و تامین مالی را بر عهده دارند.

بنگاه‌های چند ملیتی دارای انگیزه‌های مختلفی برای سرمایه‌گذاری هستند. پیروزی در قراردادهای زیرساخت‌ها نکته بسیار مهمی است که تاسیس شرکت‌های فرعی و نمایندگی‌ها را در کشور میزبان تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از این انگیزه‌ها به شرایط استراتژیک و بازار وابسته است. برخی از بنگاه‌های چند ملیتی به منظور حمایت از هسته کسب و کار خود در زیرساخت‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. به عنوان مثال، کمپانی‌های کشتیرانی اقدام به توسعه بنادر بارگیری یا خدمات ارتباطات دوربرد به منظور دستیابی به کارایی عملیاتی کامل می‌کنند. برخی از بنگاه‌های چند ملیتی بالادست در زیرساخت‌های پایین‌دست جهت تاسیس کسب و کار یکپارچه سرمایه‌گذاری می‌کنند. به عنوان مثال، از استخراج معدن به سمت تولید برق روی می‌آورند. سایر بنگاه‌ها در طول یا در عرض زنجیره زیرساخت‌ها یا دیگر بخش‌های تولید درآمد، کاهش ریسک یا افزایش ارزش‌گذاری شرکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. باقی بنگاه‌ها، استراتژی گسترش افقی را اتخاذ می‌کنند و به منظور بیشینه‌سازی بازدهی استفاده از مزیت‌ها، دانش یا مجموعه مهارت‌ها، در خارج از کشور سرمایه‌گذاری میکنند. به عنوان مثال شرکت‌های هواپیمایی به ایجاد زیرساخت‌های هوایی در سایر کشورها می‌پردازند.

به طور کلی، زنجیره ارزش صنایع زیرساختی محدوده طراحی، ایجاد و توسعه تا عملکرد و مدیریت را در برمی‌گیرد. در هر مرحله ممکن است شرکت‌های مختلفی حضور داشته باشند. در برخی از موارد، همان کمپانی ممکن است در چندین بخش دخیل باشد، که نشان دهنده استراتژی کسب و کار یکپارچه، مهارت‌های گوناگون و توانایی برنده شدن در قراردادهای چندگانه است. سایر کمپانی‌ها ممکن است در مرحله ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها حضور داشته باشند و در همین راستا، ممکن است برخی کمپانی‌ها تنها تهیه کننده تجهیزات و مواد اولیه پیمانکاران در زنجیره ارزش باشند. هر بخش از زیرساخت‌ها خصوصیات خاص خود را دارد و دارای ارتباطات مختلفی با بازیگران داخلی و خارجی است. در برخی از کشورها و بخش‌ها، تقسیم‌بندی زنجیره ارزش بر عهده بنگاه‌های چند ملیتی است. به عنوان مثال بنگاه‌هایی که عرضه تجیهیزات را بر عهده دارند دارای نقش کلیدی در این تقسیم‌بندی هستند.

در زیرساخت الکتریسیته در کشورهای آسه‌آن، بنگاه‌های چند ملیتی در اغلب موارد هم‌چون پیمانکاران نیروگاه‌های برق، خطوط حمل و نقل و نیروگاه‌های توزیع کننده برق در حال فعالیت هستند. برخی از این بنگاه‌ها با سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌ها مالکیت آنها را در اختیار خود می‌گیرند. ممکن است این بنگاه‌های چند ملیتی از کشورهای توسعه یافته یا از کشورهای در حال توسعه باشند.

زنجیره ارزش ارتباطات دوربرد می‌تواند به صورت وسیعی به بخش‌های تهیه و تدارک، ایجاد زیرساخت، خدمات ارتباطات دوربرد و خدمات ارزش افزوده تقسیم شود. نهاده‌های مورد استفاده برای سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ارتباطات دوربرد دارای اهمیت فراوانی است. آنها بر اساس سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، آبونه مصرف‌کنندگان در ازای استفاده از خدمات و ... از شبکه خود جهت ایجاد افزونه‌ها (add-on) استفاده می‌کنند. نقطه آغاز تحلیل تقسیم‌بندی ارتباطات دوربرد در آسه‌آن اپراتوران هستند، خصوصا اپراتوران خرد که گواهی تسهیلات دریافت کرده‌اند. بازار خدمات ارتباطات دوربرد در آسه‌آن دارای دو ویژگی بارز است که یکی از این خصوصیات دارای وابستگی بسیار زیادی به خصوصی‌سازی است. تقریبا 60 درصد اپراتوران ارتباطات دوربرد از بخش خصوصی هستند. دوم اینکه مشارکت‌کنندگان خارجی با سرمایه‌گذاری بنگاه‌های چند ملیتی در زمینه ارتباطات دوربرد، به عرضه تجهیزات ICT می‌پردازند.

زنجیره ارزش زیرساخت حمل و نقل بسیار پیچیده است. به عنوان مثال، مهندسی طراحی، ساخت و ساز، توسعه، عرضه تجهیزات و مواد اولیه، ساخت جاده و راه آهن و اتصال بنادر به یکدیگر را شامل می‌شود. در زیرساخت‌های جاده‌ای، مراحلی مشابه بخش‌های زنجیره ارزش وجود دارد. قطع نظر از سرمایه‌گذاران در بنادر، سایر بازیگران با طراحی و ساخت بنادر در توسعه این زیرساخت مشارکت می‌کنند. کمپانی‌های خارجی و بومی در آسه‌آن نیز نقش بسیار مهمی را در توسعه فرودگاه‌ها در منطقه ایفا می‌کنند. در سیستم‌های حمل و نقل شهری منطقه، کمپانی‌های بومی و خارجی با مجموعه مهارت‌های مختلف در زمینه ایجاد زیرساخت‌ها در حال فعالیت هستند. این فرآیند شامل مهندسی طراحی، ایجاد شبکه ریلی، توسعه ایستگاه‌ها، خدمات شهری و تونل‌سازی و تولید تجهیزات می‌شود. هم‌چنین، ترکیبی از بازیگران مختلف در سطوح مختلف فرآیند توسعه پل‌ها و جاده‌ها حضور دارند و شامل کمپانی‌های تهیه کننده خدمات طراحی، مواد اولیه، ساخت و ساز، انعقاد قراردادهای فرعی، تونل‌سازی، تولید تجهیزات و عرضه آن می‌شود.

زنجیره ارزش ICT، خصوصا زیرساخت ارتباطات دوربرد، به عملکرد کسب و کارهای پایین‌دست هم‌چون تجارت الکترونیک تعمیم داده میشود. بدون زیرساخت‌های ICT، تجارت الکترونیک در فرم امروزی خود وجود نخواهد داشت. تجارت الکترونیک پلتفرم بسیار مهمی برای توسعه معاملات، تجارت و کسب و کار در منطقه محسوب می‌شود و یک کانال حیاتی برای توسعه و ترقی کارآفرینان و بنگاه‌های کوچک مقیاس است. توجه داشته باشید که تعداد کالاهایی که از طریق شبکه ICT در حال تحویل هستند در حال افزایش است.

درک زنجیره ارزش زیرساخت‌ها، ارتباط داخلی بازیگران مختلف امری الزامی و بسیار مهم در توسعه زیرساخت‌ها است. درک اینکه چه کسی چه نقشی را در کدام بخش از زنجیره ایفا می‌کند، می‌تواند کمک شایانی به دولت در زمینه طراحی پروژه‌های مرتبط جهت افزایش تامین مالی می‌کند.

زیرساخت‌ها و ارتباطات اقتصادی در آسه‌آن

زیرساخت‌ها محرک بسیار مهمی در ارتباطات ‌ی در آسه‌آن است. اما این ارتباطات تنها به جنبه‌های فیزیکی یا تنها از طریق زیرساخت‌ها محدود نمی‌شود. ارتباطات اقتصادی منطقه‌ای از طریق تولید، سرمایه‌گذاری و معاملات اجرا شده توسط بنگاه‌های چند ملیتی و کمپانی‌های موجود در منطقه نکات بسیار مهمی هستند که باید به آنها توجه ویژه داشت.

ارتباطات فیزیکی منطقه‌ای شکل گرفته از طریق توسعه، جایگاه خود در سه سطح پیدا می‌کند: ملی، منطقه‌ای و ناحیه‌ای. هم‌چنین این شکل‌گیری به سه بخش یا سه دسته از صنایع وابسته است: زیرساخت‌ها، صنایع فعال در حوزه زیرساخت‌ها و خدمات زیرساخت‌ها که مستلزم جذب سرمایه‌گذاری است. این سه سطح به صورت دو جانبه به یکدیگر مرتبط هستند و رابطه آنها یک طرفه نیست. در هر یک از نواحی مرتبط با زیرساخت‌ها، کمپانی‌های خارجی و بومی حضور دارند. آنها به ساخت و ساز، سرمایه‌گذاری، مالکیت، مدیریت و تامین مالی پروژه ها کمک می‌کنند. منابع دیگر ارتباطات منطقه‌ای نیز بسیار مهم هستند که شامل ارتباطات مردمی و موسسه‌ای میشوند و موضوع مورد بحث در این گزارش نیستند.

قطع نظر از مشارکت در توسعه زیرساخت‌های ناحیه‌ای و ملی، آسه‌آن از طریق پروژه‌های منطقه‌ای گوناگون و مشارکت در آنها ارتباط گسترده‌ای مابین اعضا ایجاد کرده است. این ارتباطات شامل شبکه برق، خطوط لوله گازی، شبکه شاهراه‌ها، بازارهای هواپیمایی و ارتباطات جاده‌ای درون کشوری می‌شود. سایر جنبه‌های توسعه مانند افزایش تعداد قراردادهای خرید برق، ارتباط کابلی زیرآبی از دیگر محرک‌های ارتباطات فیزیکی منطقه‌ای هستند.

گروه آسه‌آن هم‌چنین به افزایش ارتباطات از طریق توسعه اقتصادی خصوصا از طریق زنجیره ارزش منطقه‌ای و شبکه‌های تولید بین بنگاه‌های چند ملیتی و کمپانی‌های موجود در منطقه نیز توجه ویژه‌ای داشته است. این کمپانی‌ها در حال بهره‌برداری از مزیت‌های مکانی مکملی هستند که در منطقه ایجاد می‌شوند. این امر به نوبه خود منجر به کاهش هزینه‌های معاملاتی می‌شود (به عنوان مثال، تعرفه واردات برای کشورهای عضو آسه‌آن صفر است). برای دستیابی به کارایی تولید، بنگاه‌های چند ملیتی و کمپانی‌های موجود در آسه‌آن با امضا قراردادهای تولیدی، ایجاد ارتباطات درون و برون بنگاهی با یکدیگر همکاری می‌کنند و ممکن است هر یک از این بنگاه‌ها در یکی از کشورهای عضو قرار داشته باشد.

ارتباط بین کشورهای گروه آسه‌آن بسیار مهم است. این ارتباطات رقابت را درون منطقه افزایش می‌دهد، منجر به ارتقا کارایی تولید می‌شود، هزینه‌های معاملاتی را کاهش می‌دهد و در نهایت منجر به جذب سرمایه‌گذاری خارجی می‌شود. ارتباطات زیرساختی، جابجایی افراد و کالاها را تسهیل می‌کند، زمان مسافرت را کاهش می‌دهد، دسترسی به شبکه‌های برق‌رسانی درون منطقه‌ای را مقدور می‌سازد، امنیت انرژی را تضمین می‌کند و در زمینه تامین تقاضای انرژی راه حل‌های کم هزینه‌تری را پیش روی دولت‌ها قرار می‌دهد. ارتباطات زیرساختی هم‌چنین منجر به سرریزهایی درون منطقه‌ای می‌شود و به تبع آن توسعه کسب و کارهای پایین‌دست و سایر فعالیت‌های اقتصادی که به کیفیت زیرساخت‌ها وابسته هستند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تمامی این مسایل دلالت بر ارتباطات کسب و کارها با یکدیگر و هم‌چنین ارتباطات منطقه‌ای دارد.

با توجه به پروژه‌های تکمیل شده، برنامه‌های مهم و هم‌چنین توسعه رو به رشد زیرساخت‌ها در منطقه، چشم‌انداز ارتباط فیزیکی آسه‌آن بسیار قابل ملاحظه خواهد بود و تا سال 2030 این ارتباطات رشد فزاینده‌ای را تجربه خواهند کرد. به عنوان مثال، انتظار می‌رود نرخ برق‌رسانی تقریبا به 100 درصد برسد و دسترسی جهانی به تمام نقاط این منطقه امکان‌پذیر باشد. بسیاری از ارتباطات درون شبکه‌ای  تا پایان سال 2026 کامل خواهند شد که تمامی اعضای گروه آسه‌آن را شامل می‌شود.  انتظار می‌رود نرخ نفوذ ICT به صورت فزاینده‌ای افزایش یابد، ارتباط بیشتری بین خانوارها و صنایع به وجود آید و بنابراین توسعه کسب و کارهای پایین‌دست مورد حمایت بیشتری قرار می‌گیرد. در حمل و نقل، خطوط ریلی و خطوط هوایی نیز انتظار مشابهی می‌رود.

به صورت خلاصه، اعضای گروه آسه‌آن در حال افزایش ارتباطات خود هم به صورت اقتصادی و هم به صورت فیزیکی هستند. رشد ارتباطات منطقه‌ای مفهوم بسیار مهمی برای ایجاد رقابت و دستیابی به هم‌گرایی منطقه‌ای و تحقق جامعه اقتصادی آسه‌آن است. بخش خصوصی مانند بنگاه‌های چند ملیتی و کمپانی‌های موجود در کشورهای گروه آسه‌آن هم‌چنان سهم اصلی در ایجاد ارتباطات پیشرو و مترقی در این منطقه را دارند.

چشم‌انداز 2015 – 2016

چشم‌انداز سال 2016 کمی خوش‌بینانه به نظر می‌رسد، اما این خوش‌بینی تا حد زیادی به بهبود اقتصاد جهانی و برنامه‌های شرکت‌های سرمایه‌گذاری وابسته است. حمایت از سرمایه‌گذاری بیشتر در منطقه در سال 2016 به چیزی فراتر از بنیان‌های اقتصاد کلان قوی در منطقه  نیاز دارد که می‌توان از عواملی هم‌چون ارتجاع اقتصادی و تاثیرات هم‌گرایی منطقه‌ای و هم‌چنین رقابت‌پذیری در هزینه‌ها، موجودی نقدی کافی در شرکت‌ها و ادامه برنامه‌های سرمایه‌گذاری از سوی سرمایه‌گذاران نام برد.

هم‌چنین باید توجه داشت که:

• انتظار می‌رود جامعه اقتصادی آسه‌آن رقابت پذیری و ارتباطات بین اعضا در منطقه را افزایش دهد که این امر به کاهش هزینه‌های معاملاتی سرمایه‌گذاری و هزینه انجام کسب و کار در منطقه در میان محدوده وسیعی از صنایع کمک می‌کند.
• رقابت‌پذیری رو به رشد منطقه به همراه تلاش پایدار بنگاه‌های چند ملیتی برای کاهش هزینه‌ها و استفاده از فرصت‌های شبکه تولید جهت افزایش کارایی دارای نقش کلیدی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. افزایش هزینه‌های تولید خارج از منطقه، اعضای گروه را به جذب سرمایه‌گذاری خارجی کارا درون منطقه ترغیب می‌کند.
• بنگاه‌های چند ملیتی، اعم از آنهایی که درون منطقه تشکیل شده‌اند و یا خارج از آن، به بهره‌بردای از مزیت‌های مکانی مکمل درون منطقه با توجه به ایجاد استراتژی زنجیره عرضه موثر و دستیابی به تولید کارا ادامه خواهند داد. این امر مستلزم سرمایه‌گذاری و تولید مبتنی بر اختلافات ساختاری هزینه مکانی، عوامل تولید و سطح مهارت‌های بنگاه‌های چند ملیتی است. همان‌طور که بنگاه‌های چند ملیتی در تقسیم تولید برای دسترسی به منابع طبیعی با یکدیگر مشارکت می‌کنند، از طریق تولید، سرمایه‌گذاری و و پیوند بنگاه‌های درون و برون منطقه‌ای اعضای گروه را با یکدیگر مرتبط می‌سازند و منطقه را به لحاظ جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی قوی‌تر می‌کنند.
• برنامه‌های زیرساختی گسترده در کشورهای عضو گروه آسه‌آن و تعهد آنها نسبت به جذب سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها منجر به افزایش سرمایه‌گذاری در صنایع می‌شود. هم‌چنین، باید توجه داشت که مشارکت خصوصی در زیرساخت‌ها نباید از طریق اعداد و ارقام سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بخش خصوصی مورد ارزیابی قرار گیرد.
• محیط سرمایه‌گذاری در منطقه به رشد و ترقی خود در کنار اصلاحات اعلام شده از سوی آسه آن ادامه می‌دهد.