آغاز روابط ایران و روسیه به سال 1592 میلادی باز میگردد. ایران و روسیه هر دو منافع مشترکی در حوزه دریای خزر دارند که اصلی ترین عرصه منافع مشترک، استخراج و انتقال منابع نفتی در این منطقه، توسعه کریدورهای بین المللی برای ترانزیت کالاهای ملی و بین المللی در خط شمال-جنوب و بهره برداری از منابع طبیعی منطقه می باشد.

در حال حاضر با برداشته شدن تحریم ها طرفین بر افزایش همکاری های اقتصادی و تجاری تاکید دارند. بر همین اساس برای استفاده از ظرفیت های موجود برای افزایش همکاری ها در حوزه اقتصاد توافقاتی نیز بین دو کشور حاصل شده است اما حجم مبادلات تجاری ایران و روسیه با پتانسیل موجود همخوانی ندارد.

گفتنی است حجم مبادلات تجاری تهران مسکو سال هاست که از سطح دو میلیارد دلار فراتر نرفته اما برخی کشورها تا سطح 40 میلیارد دلار با روسیه مبادله تجاری دارند. این حجم پایین بر ضرورت تحرک بیشتر برای توسعه روابط تجاری میان دو کشور دلالت می کند. گفته می شود دو کشور می توانند در حوزه هایی همچون موادغذایی و کشاورزی، ساختمان، حمل و نقل، بیمه و بانکداری و گردشگری روابط تجاری داشته باشند.

در این میان مشکلات زیادی در راه روابط اقتصادی دو کشور وجود دارد که از آن جمله می توان به نقل و انتقالات پولی، حمل و نقل اعم از آبی و هوایی، ویزا، گمرک و تعرفه ها اشاره کرد. در این میان تاکنون مشکلات روادید و تسهیل تردد بازرگانان، حمل و نقل بویژه حمل و نقل هوایی با پروازهای منظم هوایی میان ایران و فرودگاه های مسکو، سن پترزبورگ، سوچی و آستاراخان تا حدودی برطرف شده است.

لازم به ذکر است، در این بین مشکلات بانکی مانع جدی بر سر راه تجارت و نقل و انتقالات پولی دو کشور محسوب می شود. یکی از راه کارهای پیشنهاد شده در این زمینه جایگزین کردن روبل و ریال به جای دلار در مناسبات تجاری بین ایران و روسیه است. کاهش ارزش روبل بعنوان پول روسیه سبب شده است خریداران کالا در این کشور مایل باشند که با پول خود معامله کنند اما نوسانات ارزش روبل سبب شده است تا تجارت با این ارز برای تجار ایرانی بسیار پرریسک باشد.

در خصوص مشکلات موجود در بازار روسیه، خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی اگزیم نیوز با غلامرضا عشریه عضو هیئت مدیره اتاق مشترک ایران و روسیه گفتگو کرده است. وی با اشاره به منافع حاصل از تجارت ایران با روسیه گفت: روسیه بازاری 150 تا 170 میلیون نفری است و با توجه به تیرگی روابط میان این کشور و ترکیه، ایران می تواند جایگزین مناسبی برای روسیه در برخی از کالاها باشد. ورود به بازارهای روسیه بر عهده بخش خصوصی است اما مشکلاتی در این بین وجود دارد که برطرف کردن آن ها بر عهده دولت است. از مهمترین مشکلات تجار ایرانی در بازار روسیه نقل و انتقالات پولی است. با وجود شعبه ای از بانک ملی در این کشور هنوز بانک مذکور نتوانسته است در تسهیل این امر اقدامی انجام دهد.

عشریه ادامه داد: در زمان تحریم ها نقل و انتقال پولی بین دو کشور با مشکلات زیادی مواجه بود اما پس از تحریم با وجود آنکه از منظر تجاری ارتباطات خوبی با طرف های روسی برقرار کرده ایم هنوز نتوانسته ایم مشکلات بانکی را برطرف کنیم و صادرکنندگان ما نمی توانند نقل و انتقالات خود را به صورت قانونی انجام دهند. این موضوع به کمک دولت و مسوولین نیاز دارد.

وی با اشاره به تمایل طرف های روسی به مبادله کالاها با روبل روسیه گفت: مبادله با روبل برای تجار ایرانی پر ریسک است چراکه به دلیل مشکلات اقتصادی روسیه نرخ روبل وضعیت ثابتی نداشته و مدام در حال نوسان است اگر نرخ روبل سقوط کند تاجر ایرانی متحمل زیان خواهد شد بنابراین تجار ایرانی تمایلی به مبادلات با روبل روسیه ندارند.

به گزارش خبرنگار اگزیم نیوز، این عضو هیئت مدیره اتاق مشترک ایران و روسیه در خصوص مشکلات حمل و نقل نیز توضیح داد: در خصوص حمل و نقل دریایی مشکلی وجود ندارد. بندر امیرآباد و انزلی از بنادر فعال ما در این حوزه می باشند، اما حمل و نقل هوایی به صرفه نمی باشد. با وجود آنکه پروازهای مستقیمی از ایران به آستارخان برقرار شده است به دلیل هزینه های بالای حمل ونقل هوایی عملا کاربردی برای تجار نداشته است. برای صادرکننده ایرانی استفاده از خطوط حمل و نقل هوایی به صرفه نبوده و فاقد توجیه اقتصادی است.

عشریه راهکار حل این مشکل را پرداخت یارانه به بخش حمل و نقل دانست و گفت: در سالی که به نام اقدام و عمل نامگذاری شده است باید از صادرات حمایت کرد و نباید صادرکننده را به حال خود رها کرد. وی به تجربه سایر کشورهای منطفه اشاره کرده و افزود: کشورهای منطقه بخصوص ترکیه از صادرکنندگان خود به شدت حمایت می کنند این در حالی است که دولت ما حتی از سال 91 مشوق های صادراتی را نیز پرداخت نمی کند. دولت باید حمایت کند تا صادرکننده بتواند در واقع پرریسک از بازگشت سرمایه خود مطمین باشد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود ترکیه را مهمترین رقیب ایران در بازار روسیه دانست و تصریح کرد: روسیه تعرفه کالاهای وارداتی خود را برای ترکیه نسبت به ایران کمتر درنظرگرفته بود که به شدت مورد انتقاد تجار ایرانی بود و به دلیل حمایت دولت ترکیه از تجار خود ایرانی ها مجبور به خروج از بازار روسیه شدند اما حال از یک طرف با توجه به اینکه رابطه ترکیه و روسیه تیره شده است و نیز رایزنی های و تلاش های ایران  توانسته ایم در این بازار حضور فعال تری داشته باشیم . عشریه در پایان سخنان خود از دولت خواست تا به حمایت از تاجران ایرانی بپردازد و با پرداخت مشوق های صادراتی آن ها را در این مسیر حمایت نمایند.