مناطق آزاد قرار است نقش گریزگاه اقتصاد بسته دولتی را درشرایطی که نفت سایه خود را بر اقتصاد کشور انداخته بازی کنند. این مناطق به منظور ایجاد صنایع تولیدی صادراتی، ارائه خدمات فنی- مهندسی، انتقال دانش فنی به منطقه و داخل کشور، ایجاد پارک ملی توسعه و ترویج گردشگری، تمرکز خدمات فرهنگی و رفاهی، ایجاد بورس خدمات تجاری، تشکیل نمایشگاه‌ها و همایش‌های داخلی و بین‌المللی،  ایجاد پایگاه توسعه و ترویج فناوری اطلاعات و ارتباطات و دهها ظرفیت دیگر ایجاد شدند. بحث تبدیل شدن این مناطق به معبری برای واردات کالای قاچاق از جمله انتقاداتی است که به آنها وارد است؛ هرچند مسوولان این مناطق به شدت آن رارد می کنند.

دبیر شورایعالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درپاسخ به انتقادات نعمت زاده، وزیر صنعت معدن و تجارت از وضعیت مناطق آزاد و آمار بالای قاچاق در این مناطق در برنامه تلویزیونی متن حاشیه سبکه سه سیما گفت: قاچاق زمانی روی می دهد که کالا از مرز گمرکی عبور می کند و وارد سرزمین اصلی می شود لذا مسئولین گمرک و نیروی انتظامی باید در اینباره پاسخگو باشند.

وی به مزایایی چون معافیت مالیاتی 20 ساله، معافیت حقوق گمرکی، قانون کار، پول و ویزا که عامل رشد صادرات و تولید در این مناطق هستند اشاره کرد و گفت: اهداف مشخصی را در مناطق آزاد دنبال می کنیم و آبادانی، توسعه فرهنگ، توسعه تولید و صادرات و همچنین جذب سرمایه های خارجی از جمله اهدافی است که به دنبال رسیدن به آن هستیم.

ترکان بالا رفتن بدون مطالعه و حساب مناطق آزاد را اشتباه دانست و گفت: از 65 منطقه ویژه تصویب شده ،45 منطقه توجیه اقتصادی ندارد. به گفته وی در یک دوره مجلس مناطق ویژه اقتصادی را که مطالعات نداشته است تصویب کرده که از این تعداد 28 منطقه دایر است و مابقی به علت نداشتن توجیه اقتصادی با سردی سرمایه گذاران مواجه شده است.

در این رابطه مهندس محسن مهرعلیزاده، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی که سابقه مدیریت در مناطق آزاد را نیز داشته در گفتگو با اگزیم نیوز در خصوص مناطق آزاد و حاشیه های مطرح شده پیرامون آن گفت: اینکه ما بیاییم حجم وسیعی از قاچاق را به مناطق آزاد نسبت بدهیم صحیح نیست. کنترل دقیقی روی مرزهای ما صورت نمی گیرد، به طوریکه در شرق، غرب و جنوب کشور ما به اشکال مختلف قاچاق وارد می شود و این گونه قضاوت ها به نحوی زیر سوال بردن اعتبار مناطق آزاد محسوب می شود که هدف از برقراریشان توسعه اقتصادی است.

وی افزود: غیر ممکن وجود ندارد و امکان اینکه درصدی از موارد قاچاق از این مناطق به داخل عبور کرده باشد هست، اما به نظر من اظهار نظرهای تند در رابطه با قاچاق در مناطق ازاد در حق توسعه اقتصادی کشور ظلم است و تجربه نشان داده  مناطق آزاد در کشورهای مختلف یک مسیر امن و مطمئن در جهت توسعه اقتصادی می سازند.

مهرعلیزاده از تجربه چین در مناطق آزاد بعنوان تجربه ای موفق نام برد و گفت: چین با تصمیم به ایجاد مناطق آزاد در سراسر این کشور در حدود پنج دهه قبل، از یک کشور با اقتصاد مائوئیستی، بسته و صد درصد دولتی، شروع به تمرین تجارت آزاد کرد و اکنون شهرهایی مثل شانگهای، گوآندونگ، ژیامن و چندین شهر دیگر تبدیل به کانون جذب سرمایه و توسعه شده و مانند چراغهای روشنی  نور رونق اقتصادی را به مناطق اطراف خود منتشر می کنند. بخشی  از وضعیت فعلی اقتصاد چین مرهون این تصمیم گیری بوده است. به گفته وی تجربه مناطق آزاد در کشورهای دیگر نیز همین کارکرد را داشته است، مثلا جبل علی نیز در کنار دبی همین نقش را ایفا می کند.

وی افزود: ایجاد کانونهای توسعه اقتصادی در نقاط خاص و تبدیل آن نقاط به منبع انتشار توسعه و تحرک اقتصادی شیوه ای است که در دنیا مرسوم است. مناطق آزاد کارکرد صادرات مجدد، تولید، گردشگری، صنعت، تجارت و مسائل بانکی را در رده های بالا و کلان بهبود می بخشند و می توانند نقش پررنگی در توسعه اقتصادی کشور داشته باشند.

مهرعلیزاده در خصوص افزایش تعداد مناطق آزاد گفت: من معتقدم گسترش در این زمینه خوب است اما باید قبل از اجرای تصمیم در این زمینه محاسبات جدیدی انجام بگیرد. وی افزود: باید دید آیا توقعاتی که از مناطق ازاد فعلی داشته ایم براورده شده یا خیر. وی افزود: در صورت پاسخ منفی باید دید مشکلات از کجا ناشی شده، ایا ما قوانین و فرمول ها را خوب بلد نیستیم یا تمرین خوبی  در این زمینه نداریم. به گفته وی در صورت تکرار این اشتباهات در مناطق جدید هم شاهد همان وضعیت خواهیم بود و باید قبل از تصمیم گیری در این باره مطالعه و نیازسنجی انجام شده و نسبت به اجرایی شدن آن اقدام شود.