رییس کل بانک مرکزی در اخرین اظهاراتی که در برنامه گفتگوی ویژه خبری از رسانه ملی پخش شده است با اشاره به این نکته که در حال حاضر تراز تجاری کشور مثبت است و باید به سمتی برویم که تراز ارزی نیز مثبت شود اعلام کرد بانک مرکزی حدودا ۳۸ میلیارد دلار ارز تامین کرده است که ۹.۳ میلیارد دلار از طریق سامانه نیما بوده و ۲۴ میلیارد دلار از طریق سیستم بانکی بوده که از طریق بانک مرکزی تامین شده است.

رییس کل بانک مرکزی همچنین اعلام کرده است که اگر صادرکنندگان ارز را تامین کنند بانک مرکزی نیاز ندارد که ارز تزریق کند. به گزارش اگزیم نیوز کارشناسان در این رابطه معتقدند برخی صادرکنندگان به دلایل مختلفدر تلاشند تا ارز را به کشور وارد نکنند و در این مسیر از روش های مختلفی نیز بهره می برند.

به عنوان مثال اخیرا برخی شرکت ها فعالیت های صادراتی خود را در اختیار چند شرکت صادراتی قرار داده اند تا محصولات را در قالب محموله های زیر یک میلیون دلاری صادر کنند تا بدین شکل از بازگشت ارز ناشی از صادرات معاف شوند. البته برخی دیگر با توجه به اهمیت بازگشت ارز صادراتی  برای اقتصاد کشور تلاش کرده اند تا در این مسیر دولت را یاری کنند اما در مجموع شرایط به گونه ای است که با کسری قابل توجه ارزی روبرو هستیم و اگر منابع ارزی بانک مرکزی نبود قیمت ارز اکنون سر به فلک می کشید که این امر حکایت از کم کاری صادرکنندگان دارد.

در این رابطه برخی کارشناسان نیز معتقدند دست هایی در کار است تا تعادل به بازار برنگردد و به همین دلیل صادرکنندگان ارز خود را به سامانه نیما برنمی گردانند تا از این مسیر بتوانند مانع از کاهش قیمت ارز در سامانه نیما و بازار شوند. در این رابطه همتی اعلام کرده است که «ما حتی آدرس برخی از صادرکنندگان را پیدا نکردیم».

این موضوع نشان می دهد شرکت های صادراتی مجهولی در شرف ایجاد و فعالیت هستند که می تواند چالش بعدی برای کشور همین شرکت ها باشد.

به تحلیل اگزیم نیوز نگاهی به روند تغییرات نشان می دهد قرار بود با راه اندازی سامانه نیما تمام ارز صادراتی در این بازار وارد و واردکنندگان نیز نیازهای خود را از این مسیر تامین کنند.

حتی برخی تصمیمات نیز مبنی بر تامین ارز واردات از طریق صادرکنندگان گرفته شده بود که بدون دست به دست شدن ارز می توانست عملیات انتقال را تسهیل کند. اما مشکل زمانی اغاز شد که صادرکنندگان حاضر نشدند ارز خود را به دولت بفروشند. البته در آن زمان حق داشتند زیرا با توجه به اختلاف قیمت بسیار بالا بین دو بازار رسمی و غیررسمی صرفنظر کردن از این میزان منافع سخت بود اما حتی با کاهش این اختلاف قیمتی باز هم صادرکنندگان حاضر نشدند ارز خود را به نیما بفروشند.

رییس کل بانک مرکزی در این باره می گوید: حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد ارز حاصل از صادرات به بازار نیما عرضه می شود، تعدادی از کارت های اجاره ای صادرات استفاده می کنند و ادرس برخی صادرکنندگان هم پیدا نشده است، اما فهرستی را آماده و به نیروی انتظامی تحویل خواهیم داد.

به این ترتیب باید گفت مقاومت هایی در بازار وجود دارد که اجازه کاهش قیمت ارز را نمی دهد و این مساله ای نیست که دولت مردان نیز از ان غافل باشند.

بانک مرکزی 29 میلیارد دلار ارز به بازار تزریق کرده درحالیکه باید لااقل نیمی از این رقم توسط صادرات تامین می شد تا دولت ارز خود را برای بخش های دیگر همچون واردات کالاهای اساسی و یا دارو و ... حفظ کند.

به گزارش اگزیم نیوز میزان صادرات کشور در ده ماه گذشته با احتساب میعانات گازی 33 میلیارد دلار بوده است و از ابتدای راه اندازی نیما تاکنون قریب به 26 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی صورت گرفته که تنها 9 میلیارد دلار آن به کشور برگشته است.

متاسفانه سیاست هایی هم که دولت برای بازگشت ارز صادراتی در پیش گرفته نتیجه دلخواه را در بر نداشته به عنوان مثال تاکیدها و بخشنامه ها و دستورالعمل هایی که در رابطه با تعهد به بازگشت ارز صادراتی ابلاغ شده تاکنون نتوانسته آنطور که باید و شاید نتیجه بخش باشد و به نظر می رسد بانک مرکزی، وزار صمت و سایر بخش های مرتبط باید تصمیمات دیگری اتخاذ کنند.

در این بین برخی صادرکنندگان نیز با انتقاد از شیوه های تصمیم گیری درباره بازگشت ارز صادراتی می گویند بانک مرکزی و دولت باید در این شیوه ها تغییراتی ایجاد کنند.

به عقیده آنها این سیاست ها صادرات غیرنفتی را تحت تاثیر خود قرار می دهد و آن را کاهش می دهد چراکه در برخی مواقع امکان بازگشت ارز به طور کلی ممکن نیست و دولت باید انعطاف لازم را برای این امر به خرج بدهد. به عقیده آنها دولت تنها نباید به رقم ارز برگشتی به نیما دقت کند زیرا صادرکنندگان بعضا مواد اولیه و ماشین آلات وارد می کنند و باید این را نیز به معنای بازگشت ارز قلمداد کرد.

در این رابطه حمید صافدل کارشناس مسایل صادراتی می گوید حدود ۶۵ درصد ارز حاصل از صادرات در اختیار پتروشیمی ها و صادرکنندگان کلان فولاد قرار دارد و حدود ۴۰ درصد ارز صادراتی نیز در اختیار برخی فعالان حوزه خشکبار است و مابقی در دست صادرکنندگان میوه و ... است.

 این آمار که صافدل اعلام می کند نشان می دهد تولیدکنندگان بزرگ به تعهدات خود عمل نمی کنند.

البته دلایل مهمی نیز وجود دارد که برخی صادرکنندگان اعلام می کنند. به عنوان مثال کیومرث فتح الله کرمانشاهی به مشکلات انتقال ارز از عراق و افغانستان اشاره می کند که این مشکل مانع از بازگشت ارزی صادرات می شود؛ در این راستا طی سال آینده برای بخش تولید و صادرات خصوصی واقعی که کمتر از رانت و یارانه بهره گیری می کند باید تمهیداتی اندیشیده شود.