مشوق­های سرمایه­‌گذاری مزیت اقتصادی قابل اندازه‌­گیری است که دولت­ها برای بنگاه­‌های خاص یا مجموعه‌­ای از بنگاه‌ها با هدف هدایت سرمایه­‌گذاری به سمت بخش­ها یا مناطق مورد نظر یا تحت تاثیر قراردادن رفتار سرمایه­‌گذاران ارائه می‌کنند. این مشوق­ها می‌توانند مالی، مالیاتی، گمرکی، اجتماعی و غیره باشند. از نمونه‌های موفق می‌توان به مشوق­‌های سرمایه­‌گذاری ترکیه اشاره کرد که از ژانویه ۲۰۱۲  اجرایی شده است و شامل طیف متنوعی از مشوق­ها و اقدامات حمایتی است که با توجه به محورهای برنامه اقدام به پشتیبانی از سرمایه‌گذاران می‌کند. محورهای برنامه شامل مشوق­‌های سرمایه‌­گذاری عمومی، منطقه­‌ای، کلان، راهبردی و اولویت­‌دار است که عبارتند از:

- مشوق­‌های عمومی، سرمایه­‌گذاری­‌هایی را در بر می­‌گیرد که ظرفیت خاصی را برآورده می­‌کنند و حداقل مقدار ثابت سرمایه‌­گذاری را داشته باشند.

- مشوق­‌های منطقه‌­ای، آن دسته از صنایعی که باید از طریق مشوق‌های مربوطه مورد پشتیبانی قرار گیرند و بر مبنای توانایی بالقوه رقابتی استان و حداقل مبلغ ثابت سرمایه‌گذاری برای هر صنعت معین شده است. در این برنامه کشور ترکیه به ۶ منطقه تقسیم شده که هر منطقه شامل چند استان است و براساس تقسیمات در نظر گرفته شده مشوق­‌ها و حمایت‌­ها اختصاص می­‌یابد.

- مشوق­‌های کلان، سرمایه­‌گذاری­‌های کلان و صنعتی را در نرخ­‌هایی در یک سطح مطلوبتر از سرمایه‌گذاری­‌های منطقه‌ای پشتیبانی می‌کند.

- مشوق­‌های راهبردی، از سرمایه‌گذاری‌هایی پشتیبانی می­کند که براساس استراتژی تجاری ترکیه و با هدف کاهش کسری حساب جاری و همچنین کاهش وابستگی به واردات باشد.

- مشوق­‌های اولویت‌­دار، در چارچوب الزامات کشور ترکیه از سرمایه­‌گذاری­های دارای اولویت نظیر گردشگری، معدن، حمل و نقل ریلی و دریایی، داروسازی و غیره پشتیبانی می­‌کند.

از جمله اقدامات حمایتی در برنامه مشوق­های سرمایه­‌گذاری ترکیه می‌­توان به معافیت­های‌­ مالیاتی، معافیت عوارض گمرکی، اقدامات حمایتی در پرداخت سهم بیمه کارفرما و کارمند اشاره کرد. علاوه بر موارد فوق، اقدامات حمایتی و نرخ­های پشتیبان در برنامه مشوق­های سرمایه‌گذاری ترکیه حاوی درس­هایی زیر برای اقتصاد ایران است:

 - وزارت اقتصاد ترکیه از سرمایه‌­گذاران با پرداخت بخشی از سهم بهره متعلق به وام حمایت می­کند. این امر شامل آن دسته از وام‌هایی است که به منظور تامین مالی سرمایه‌گذاری‌ و برای یک سال استقراض شده و حداکثر معادل ۷۰ درصد از مبلغ ثابت سرمایه‌گذاری ثبت شده در گواهی مربوطه است که در آن صورت تا سقف خاصی نسبت به پرداخت بخشی از سهم بهره متعلق به وام حمایت می­‌کند.

- وزارت اقتصاد ترکیه بسته به در دسترس بودن زمین دولتی در محل‌ مورد نظر سرمایه‌گذار، مطابق با قواعد و اصول آن وزارتخانه اقدام به واگذاری زمین به سرمایه‌­گذاران می­‌کند.

- از دیگر اقدامات حمایتی می­‌توان به عودت مالیات بر ارزش افزوده به سرمایه­‌گذاران اشاره کرد که فقط شامل برنامه مشوق سرمایه‌گذاری راهبردی و منوط به سرمایه‌­گذاری دست‌کم ۵۰۰ میلیون لیر ترک است که در این صورت مالیات بر ارزش افزوده وصولی از مخارج ساختمانی و ساخت و سازها عودت داده می‌­شود.

- با توجه به موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد ایران در مرکز اتصال خاورمیانه، آسیا و اروپا و بازار داخلی گسترده و در حال رشد و دسترسی سریع به بازارهای کشورهای همسایه، ذخیره عظیمی از نیروی انسانی آموزش دیده و همچنین شبکه‌­ای از زیرساخت­‌های توسعه یافته در سراسر کشور در حوزه­‌های مخابرات، انرژی و حمل و نقل جاده­ای و ریلی، ضروری است طراحی بسته‌­های مشوق­‌های­ سرمایه­‌گذاری متناسب با پتانسیل‌­های منطقه­‌ای و استانی در دستور کار قرار گیرد.

امیر رضا  سوری، مدیر گروه پژوهش‌های اقتصاد کلان و آینده پژوهی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی