تاريخچه گمرك در ايران
· تشكيلات گمركي در ايران سابقه ديرينه دارد. در زمان اشكانيان (سده سوم قبل از ميلاد) سازمان منظم گمركي وجود داشته و شعب آن در مرزها آمار واردات را در دفاتر مخصوصي ثبت و حقوق معيني دريافت مي‌كردند. در اين دوره صادرات از پرداخت حقوق گمرك معاف بوده است.
· در زمان ساسانيان (سده چهارم تا ششم ميلادي) حقوق گمركي به ميزان يك دهم ارزش يا مقدار از واردات دريافت مي‌شده است.
· با ورود اسلام به ايران اين رويه در ساير ممالك اسلامي رايج گرديد. در دوره صفويه عوارض گمركي كالاها با توجه به بهاي آن تعيين مي‌شد. از سال 1053 هجري شمسي (1674 ميلادي) گمرك به صورت اجاره اي اداره مي‌شد و اين ترتيب بيش از دو قرن ادامه داشته است.
· در سال 1336 هجري شمسي (1957 ميلادي) گمرك به وزارت منظم و از 1345 هجري شمسي (1966 ميلادي) از وزارت اقتصاد مجزا و به وزارت دارايي ملحق شد. هم اكنون گمرك ايران از سازمانهاي وابسته به وزارت امور اقتصاد و دارايي است.
آرم گمرك جمهوري اسلامي ايران
آرم گمرك جمهوري اسلامي ايران نمادي از واژه گمرك و در بردارنده مفاهيمي به شرح زير است:
1- درآرم فوق به مفهوم واژه گمرك به اعتبار دروازه و دروازبان اقتصادي كشور توجه شده.
2- نوار سبز به مفهوم ورود و صدور آزاد كالا است.
3- نوار قرمز به مفهوم ورود و صدور ممنوع و كنترل شده كالاست.
4- نوار سبز و قرمز با فضاي سفيد بين آنها نشانگر پرچم جمهوري اسلامي ايران است.
5- دو نوار سياه در دوزاويه آرم، چهارچوب دروازه و بيانگر كنترل گمركي و اعمال قانون است.
6- خطوط تشكيل دهنده آرم نمادي از حروف مقطع واژه گمرك مي‌باشد.
تعريف گمرك به عنوان يك اصطلاح بين المللي
شوراي همكاري گمركي گمرك را چنين تعريف نموده است.
· « گمرك سازماني است دولتي كه مسئول اجراي قانون گمرك و وصول حقوق و عوارض ورودي و صدوري و همچنين واردات، ترانزيت و صادرات كالا مي‌باشد.»
اين اصطلاح به هريك از قسمتهاي سازمان گمرك و يا ادارات اصلي يا تابعة آن نيز اطلاق مي‌شود مثلاً در مورد مأمورين گمرك، حقوق و عوارض ورودي و صدوري و كنترل واردات يا صادرات يا هر امر ديگري كه در حدود عمليات گمركي باشد نيز به كار مي‌رود مثل: مأمور گمرك، حقوق گمركي، اداره گمرك و اظهار نامة گمركي.
با توجه به تعاريف به عمل آمده مي‌توان گفت گمرك سازماني است مالي و اقتصادي كه از ديرزمان در كشورها وجود داشته و در هر زمان بنا به مقتضيات زمان و خواست حكومتهاي شكل و سازماني خاص به خود گرفته است تا به صورت فعلي درآمده است.
· گمرك به طور قانوني فقط نقش تطبيق واردات و صادرات را با مقررات وضع شده براي واردات كالا و صادرات دارد. بنابراين در ورود يا صدور كالا فقط نقش گمرك‌آن‌است‌كه:
1- الزامات قانوني در ورود و صدوركالا توسط وارد كنندگان يا صادر كنندگان رعايت شود.
2- محدوديت‌ها و ممنوعيت‌هاي وضع شده مراعات شود.
3- معافيت ها و تخفيف‌هاي توصيه شده به موجب قانون در صورت تطبيق مشخصات كالا، به وارد يا صادركننده داده شود.
4- حقوق و عوارضي كه وضع شده است را بطور صحيح وصول نمايد.
اهداف و وظايف سازمان گمرك جمهوري اسلامي ايران
گمرك جمهوري اسلامي ايران سازماني دولتي تابع وزارت امور اقتصادي و دارايي است كه به عنوان مرزبان اقتصادي كشور نقش محوري و هماهنگ‌كننده را در مبادي ورودي و خروجي كشور دارد و مسئول اعمال حاكميت دولت در اجراي قانون امورگمركي و ساير قوانين و مقررات مربوط به صادرات و واردات و عبور (ترانزيت) كالا و وصول حقوق ورودي و عوارض گمركي و ماليات‌هاي مربوطه و الزامات فني و تسهيل تجارت است. گمرك جمهوري اسلامي ايران براي انجام وظايف قانوني خود، سطوح واحدهاي اجرايي مورد نياز را بدون رعايت ضوابط و تقسيمات كشوري و ماده (30) قانون مديريت خدمات كشوري، متناسب با حجم و نوع فعاليت‌ها تعيين مي‌نمايد. تشكيلات گمرك و واحدهاي اجرايي متناسب با وظايف و مأموريت‌هاي محوله توسط گمرك جمهوري اسلامي ايران تهيه مي‌شود و پس از تأييد وزير امور اقتصادي و دارايي به تصويب هيأت وزيران مي‌رسد.
گمرك جمهوري اسلامي ايران شامل ستاد مركزي گمرك ايران و گمرك‌هاي اجرايي است.
وظايف و اختيارات گمرك جمهوري اسلامي ايران
الف- اعمال سياست‌هاي دولت در زمينه صادرات و واردات و عبور كالا
ب- تشخيص و وصول حقوق ورودي و ساير وجوه قابل وصول قانوني توسط گمرك ايران
پ- انجام تشريفات قانوني ترخيص و تحويل كالا به صاحب يا نماينده قانوني وي و بررسي اسناد ترخيص به منظور احراز صحت شرايط ترخيص و وصول كسر دريافتي يا استرداد اضافه دريافتي
ت- كنترل و نظارت بر امر عبور كالا از قلمرو كشور
ث- اجراي قوانين و مقررات مرتبط با بازارچه‌هاي مرزي، مرزنشينان و پيله‌وران
ج- اعمال مقررات گمركي درباره معافيت‌ها و ممنوعيت‌ها در بخش‌هاي صادرات قطعي، صادرات موقت، واردات قطعي، واردات موقت، كران بري (كابوتاژ)، عبور داخلي كالا، انتقالي، معاملات پاياپاي مرزي، فروشگاه‌هاي آزاد، بسته‌ها و پيك‌هاي سياسي و پست بين‌الملل
چ- اجراي قوانين و مقررات مربوط به تخلفات و قاچاق گمركي، كالاهاي متروكه و ضبطي
ح- پيش‌بيني و فراهم نمودن زيرساخت‌هاي مورد نياز براي اجرا و استقرار سامانه‌ها، رويه‌ها و روش‌هاي نوين همچون پنجره واحد در فعاليت‌هاي گمركي
خ- جمع‌آوري، تجزيه و تحليل و انتشار آمار ميزان واردات و صادرات كالا
د- بررسي و شناخت موانع نظام گمركي و برنامه‌ريزي در جهت رفع آنها
ذ- اظهارنظر درباره پيش‌نويس طرح‌ها، لوايح، تصويب‌نامه‌هاي مرتبط با امورگمركي
ر- اتخاذ روش‌هاي مناسب جهت هدايت و راهبري دعاوي حقوقي و قضايي در رابطه با امورگمركي
ز- آموزش كاركنان و نظارت و انجام بازرسي اعمال و رفتار كاركنان گمرك، كشف تخلف و تقصيرات اداري آنان
ژ- بازرسي از واحدهاي اجرايي گمركي و نظارت بر عملكرد آنها و ساماندهي كمي و كيفي مبادي ورودي و خروجي
س- رسيدگي و حل اختلافات ناشي از اجراي قانون و مقررات گمركي في‌مابين گمرك و صاحب كالا برابر قوانين و مقررات مربوطه
ش- گسترش ارتباطات بين‌المللي، انعقاد تفاهم‌نامه و موافقت‌نامه‌هاي گمركي دو يا چندجانبه، عضويت و تعامل فعال با سازمانهاي بين‌المللي و گمركي با رعايت اصل هفتاد و هفتم (77) قانون اساسي و قوانين مربوطه
ص- رعايت توصيه‌هاي سازمان جهاني گمرك، قراردادهاي بازرگاني و توافقنامه‌هاي منعقده يا پاياپاي در چارچوب قوانين و مقررات مربوطه
ض- رعايت مفاد قانون اجراي سياست‌هاي كلي اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسي به منظور واگذاري امور غيرحاكميتي گمركي به بخش‌هاي خصوصي و تعاوني
ط- استفاده از فناوري‌هاي نوين و تجهيز اماكن گمركي به ابزارهاي پيشرفته جهت افزايش كارايي و بهبود انجام تشريفات گمركي
ظ- تمهيدات لازم براي تسهيل امور تجاري، تشويق صادرات و گسترش عبور كالا
ع- تسهيل فرايندهاي گمركي با هدف توسعه گردشگري
غ- انجام ساير وظايف گمركي به موجب قانون امورگمركي و يا ساير قوانين و مقررات
نظر شما