به گزارش اگزیم نیوز عبدالناصر همتی روزگذشته با انتشار پیامی در صفحه اینستاگرام خود، نوشت «قبلاً نیز تأکید کردم، در اجرای سیاست‌های جدید ارزی در قبال صادرکنندگان و نقشی که در تأمین ارز سامانه نیما و واردات در مقابل صادرات و اسکناس صرافی‌ها خواهند داشت و نیز مدیریت و راهبری بازار اسکناس ارز، خصوصاً آماده شدن برای عملیاتی کردن بازار متشکل ارزی، شاهد منطقی‌تر شدن قیمت ارز در بازار خواهیم بود. از اول سال تاکنون میزان تأمین ارز برای واردات، به رقم قابل توجه ۹.۴ میلیارد دلار رسیده است که حدود پنج میلیارد دلار آن در نیما تأمین شده است!»

رئیس کل بانک مرکزی همچنین درباره نوسانات بازار ارز گفت «در مورد بازار ارز این نکته را بارها تأکید کرده‌ام، عوامل سیاسی و بین‌المللی در شرایط تحریمی، در نوسانات بازار بی‌تأثیر نیستند و اخبار به ظاهر مثبت و منفی، هرکدام به سهم خود تا حدودی می‌توانند بازار ارز را متأثر سازند. با اطلاعی که از توانایی‌ها، امکانات و ذخایر ارزی کشور، روابط و ساختار جدید در حال شکل‌گیری تجارت و کانال‌های مالی دارم، تأثیر آمد و رفت‌های دیپلماتیک را در شرایط خاص سیاسی و روانی مهم، لیکن آن را تعیین‌کننده اصلی روند بازار ارز نمی‌دانم.»

وی در ادامه پیام خود یادآور شد «بانک مرکزی امروز در خط مقدم جنگ اقتصادی قرار دارد. وقتی واضعان ‏حداکثر فشار تحریمی، به تدابیر بانک مرکزی در خنثی کردن توطئه اعتراف می‌کنند، انصاف نیست، صحبت از دستکاری در نرخ ارز، برای توجیه آمد و رفت‌ها و مذاکرات می‌شود. افتخار مهم بانک مرکزی، تداوم مقاومت در شرایط پیچیده تحریم، برای تقویت ارزش پول ملی و حفظ ثبات اقتصادی است».

از دوهفته گذشته بازار ارز تحت تاثیر هیجان ناشی از سفر نخست وزیر ژاپن به ایران و همزمان دخالت گسترده بانک مرکزی در بازار ارز، روند کاهشی داشته است. دلار که در اوایل دو هفته اخیر تا مرز ۱۵ هزار تومان بالا رفته بود اواخر هفته به کانال ۱۳ هزار تومان وارد شد و اینک در مرز 12 هزارتومان است. هرچند نمی توان هیجان خبرهای سیاسی را در بازار ارز نادیده گرفت، اما به نظر می رسد بانک مرکزی با برنامه منسجمی برای کنترل بازار ارز به میدان آمده است.

در این زمینه مجید شاکری تحلیلگر اقتصادی و کارشناس مسایل ارزی در گفتگو با اگزیم نیوز با اشاره به اینکه در شرایط فعلی بسیاری از اخبار سیاسی بر روی بازار ارز تاثیرگذار است، اظهارداشت: در شرایط فعلی بسیاری از خبرهای سیاسی می تواند بر بازار ارز تاثیرگذار باشد اما بازار متشکل ارزی به عنوان یکی از طرح های دوگانه جدید بانک مرکزی که قرار است تا پایان خرداد ماه در نظام ارزی کشور اجرایی شود توانسته است در حد وسیعی بازار ارز را تحت تاثیر قرار دهد.

وی در پاسخ به این سوال که این روزها بحث جابه جایی نقشه ارزی از دبی به داخل ایران و یا سلیمانیه عراق و نرخ گذاری دلار به وقت تهران با بازار متشکل ارزی بیش از گذشته مطرح است؛ تا چه میزان امکان اجرای آن وجود دارد، گفت: از آنجا که سالیان سال قسمت عمده‌ای از مبادلات ارزی ما در دبی صورت می‌گرفت و نرخ دلار در ایران در بازار دبی تعیین می‌شد، امارات سعی کرد برای تاثیرگذاری بر بازار ارز ایران، این مبادلات ارزی را کمرنگ‌تر کند و پس از آن هم توافقنامه‌ای با وزارت خزانه داری آمریکا، عربستان و ابوظبی در رابطه با مبارزه با تروریسم شد که بانک‌های امارات، نقل و انتقال را با مشکل مواجه کردند. همچنین اقدام دیگری که امارات در مقابل ایران در زمینه اقتصاد انجام داد، این بود که به همراه عربستان اعلام کرد تولید نفت خود را به منظور جایگزین کردن آن به جای نفت ایران، افزایش خواهد داد.

 این تحلیلگر اقتصادی در ادامه افزود: از سوی دیگر مکانیزم مداخله بانک مرکزی در درهم امارات از نیمه ۹۶ تا اوایل ۹۷ تعطیل شد. اما از۲۰ فروردین ۹۷ تا دی ۹۷ پیشرانی نرخ ارز به سوی بازار نقد بود. در این شرایط بازار راه خود را پیدا کرده بود و هم زمان با ورود بانک مرکزی کنترل نرخ تهران نیز میسر شد. ولی طرح آمریکایی از فروردین ۹۸ به صورت بسیار عریان شروع شد. یعنی فشار بسیار شدید روی نرخ درهم در امارات آوردند. این فشار اطلاعاتی و مالی سبب شد تا برابری درهم امارات با ریال ایران بهم بخورد اما بانک مرکزی با این دستورالعمل که درهم با دلار قابل معاوضه است، شرایط را برای فعالان اقتصادی که در امارات درهم داشتند، جذاب کرد در نتیجه به صورت ناگهانی توان مداخله بانک مرکزی بیش از گذشته شد.

شاکری یادآورشد: اگرچه امروز سهم دوبی در اسکناس و حواله در بازار تهران کم شده، اما این منطق که نرخ گذاری به شیوه قبل در بازار داخلی صورت بگیرد، باقی مانده است. براین اصل بازار متشکل ارزی اولین گام جدی برای تلاش بازآفرینی این زنجیره سه گانه یعنی نقد تهران، آتی فردایی و درهم دوبی است.

این کارشناس مسایل ارزی امکان طرح انتقال پایتخت ارزی به داخل ایران با بازار متشکل ارزی را ممکن دانست و افزود: این اتفاق در بلند مدت قابل اجرا است. زیرا این بازار عمده به دو دلیل سبب می شود که نوسانات نرخ ارز در بازار کم شود. براین اساس کشف قیمتی که در بازار تهران انجام می شود با معاملات لفظی و کوچک قابل انجام است اما در این بازار از آنجا که معاملات در سطح وسیع است و به صورت لفظی نیست تا حد زیادی واریانس نرخ را کم می کند. در واقع این بازار در مرحله نخست باید نقش یک بازار نقدی کارا را تشکیل دهد.

به گفته شاکری بازار متشکل ارزی یکی از بخش‌های اصلی سیاست بانک مرکزی برای بازار ارز است و کارکرد آن از چند منظر شامل زاویه دید صرافی‌ها، بانک مرکزی و حوزه کلان اقتصاد ایران و تحریم است.

وی در پاسخ به سوال که دستاورد بازار متشکل ارزی در تغییر پایتخت ارزی چه می تواند باشد، خاطرنشان ساخت: در حال حاضر علیرغم اینکه حجم مبادلاتی که از طریق کانال دوبی انجام می‌شود، نسبت به اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی به شدت کاهش یافته، ولی مرجع نرخ همچنان دوبی است. اما در این میان بازار متشکل ارزی این شانس جدی دارد که به مرور زمان، روش محاسبه را تغییر دهد و با انتقال ابزار ارجاع ایجاد نرخ از دوبی به تهران؛ مرجعیت دوبی در نرخ گذاری را از بین ببرد.

این تحلیلگر اقتصادی تصریح داشت : البته نباید توقع داشت که از فردای راه اندازی بازار متشکل ارزی، تعیین نرخ از دوبی به تهران منتقل شود؛ بهترین آلترناتیوی که در این زمینه از سوی سیاستگذار می تواند ارایه شود این است که نرخ ارز را به مرور زمان از دوبی نگیرد و محاسبه و پیشرانی برای تعیین نرخ ارز را در داخل انجام دهد. اما نکته حایز اهمیت آن است که ساعت کاری تهران از دوبی جلوتر است و این شانس وجود دارد که نرخ در تهران زودتر تولید شود و دوبی هم بر این اساس لاجرم تابع نرخ تهران خواهد بود یا حداقل در محاسبات خود ناچار است آن را لحاظ کند.