فولاد فلز استراتژیکی است که افزایش تولید آن در هر کشوری نشان دهنده حرکت آن کشور به سمت توسعه صنعتی است؛ بررسی عملکرد تولید فولاد خام در دولت یازدهم نسبت به سال ۹۱ که دولت دهم کار خود را به پایان رساند نشان می دهد که میزان تولید این فلز استراتژیک با رشد ۲۸درصدی در این چهار سال روبه ‌رو شده و به ۱۸/۴میلیون تن تا پایان سال ۹۵ رسیده است؛ عددی که ایران را چهاردهمین تولید کننده فولاد جهان تبدیل کرده است. البته هدف گذاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان گسترش و نوسازی معادن کشور (ایمیدرو ) رسیدن به تولید 55 میلیون تن فولاد در سال است.

علاوه بر این افزایش تولید در این دوره باعث رشد صادرات فولاد کشور نیز شده است اتفاقی که با درپیش گرفتن سیاست آزادسازی صادرات از سوی دولت سرعت بیشتری گرفت و نتایج مطلوبی به دنبال داشت. براساس آمارهای رسمی و به نوشته سایت انجمن فولاد ایران صادرات فولاد در این چهار سال از 1.1 میلیون تن در سال 92 به حدود 6 میلیون تن تا پایان سال 95 رسیده است که نشان دهنده بیش از 5 برابر شدن صادرات است.

سال ۱۳۹۱مجموع تولید فولاد خام ۱۴میلیون و ۳۶۱هزار تن بوده که در سال ۱۳۹۵ به ۱۸میلیون و ۴۶۶هزار تن رسیده است. تولید فولاد خام در سال‌های ۹۴- ۱۳۹۲ رکوردشکنی داشته و به ترتیب ۱۵/۶،۱۶/۷و ۱۶/۶میلیون تن ثبت شده است. همچنین ظرفیت تولید فولاد خام کشور در پایان سال ۱۳۹۵ به حدود ۲۹میلیون تن رسید که بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت ایجاد شده، نیازمند افزایش تقاضای داخلی یا صادراتی به میزان حدود ۱۰میلیون تن است.

روز گذشته مهدی کرباسیان رئیس هیات عامل ایمیدرو و معاون وزارت صنعت، معدن و تجارت در مراسم وارد مدار تولید شدن فاز نخست بزرگترین طرح توسعه فولاد خوزستان در شهرستان شادگان از شکسته شدن رکورد صادرات فولاد در دولت‌یازدهم خبر داد و گفت : ابتدای شروع به کار دولت تدبیر و امید، وضعیت ۷ پروژه فولادسازی در کشور غمناک بود که این طرح‌ها با تزریق ۵ هزار میلیارد ریال اعتبار فعال شد و علاوه بر فولاد شادگان تا ۱۸ ماه آینده چندین طرح فولادی به بهره‌برداری می‌رسد.

همزمان با افزایش صادرات فولاد در کشور واردات این فلز در این دوره با کاهش رو به رو بوده است؛ میزان واردات فولاد در سال ۱۳۹۱ از ۶ میلیون و ۳۰۰هزار تن به ۳میلیون و۱۰۰هزار تن در سال ۹۵ کاهش یافت که افت ۵۰ درصدی را نشان می‌ دهد، روندی که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران پیش‌بینی کرده با قرار گرفتن واحدهای جدید تولیدکننده ورق فولادی در مدار، میزان واردات فولاد برای سال ۱۳۹۶ به بیش از ۲۰ درصد دیگر کاهش پیدا کند و به سطح حدود ۵/۲ میلیون تن برسد.

دولت یازدهم یکی از اقدام‌هایی که در چارچوب حمایت از تولید اجرا کرد، اعمال تعرفه بر واردات فولاد بود و اصلاح تعرفه پس از ۱۲ سال به‌عنوان گامی ارزشمند به حساب می‌آید، در عین حال‌که دست‌اندرکاران این بخش معتقدند، تعرفه‌ها ایرادهایی دارد که قابل رفع است. این انجمن در ارزیابی خود برای میزان صادرات در سال ۱۳۹۶رشد حدود ۱۵درصدی را نسبت به سال گذشته دارد. سیاست‌های اعمال‌شده در بخش فولاد موجب جلوگیری از خروج ۲میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار ارز از کشور شد و بیش از یک میلیارد دلار ارزآوری به دنبال داشت و در واقع با مدیریت صادرات و واردات، کشور از درآمد ارزی در این بخش برخوردار شد.

تکمیل زنجیره ارزش افزوده

در کنار تولید فولاد یکی از اتفاقات مهم در این صنعت تکمیل زنجیره ارزش افزوده است. ظرفیت تولید کنسانتره سنگ‌آهن در کشور در دولت یازدهم ۵۴ درصدی افزایش یافته است و این رشد اقدامی برای  ایجاد ارزش افزوده بخش معدن کشور است. همچنین ظرفیت تولید گندله سنگ‌آهن در سال‌های ۹۲ تا ۹۵ برابر با ۴۵درصد رشد پیدا کرد و به ۳۲ میلیون تن رسید. این در حالی است که تا پیش از این دولت، کنسانتره سنگ‌آهن و سنگ‌آهن به دلیل نبود ظرفیت‌های تکمیل این زنجیره صادر می‌شد.

نعمت‌زاده نیز پیش از این خطاب به تولیدکنندگان سنگ‌آهن با ابراز نگرانی نسبت به خام فروشی گفته بود: تنها راه‌حل این مشکل تکمیل زنجیره فولاد است که دولت و وزارتخانه در این موضوع اهتمام ویژه‌ای دارند. درحال‌حاضر نزدیک به ۲۰ میلیون تن به این منظور ظرفیت‌سازی شده است که امیدواریم با تکمیل واحدهای فرآوری، صدور سنگ‌آهن خام کاهش پیدا کند.

همچنین مهدی کرباسیان رئیس هیات عامل ایمیدرو به اقدامات انجام شده برای جلوگیری از خام فروشی اشاره کرد و گفت: برای جلوگیری از خام فروشی در سال گذشته توازن تولید فولاد ایجاد شد و در تولید و کنسانتره آهن ۵۴ درصد و گندله فولادی (گلوله‌های تولید شده از نرمه سنگ آهن و سایر مواد افزودنی) ۴۵درصد افزایش تولید داشتیم. در دولت یازدهم با کاوش ۲۵۰ هزار کیلومتر معدن به‌ اندازه ۸۰ سال گذشته کار انجام شد و تنها در سال گذشته یکهزار و ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای کاوش معدنی ۱۰۰ هزار کیلومتر هزینه شد. کرباسیان به افزوده ‌شدن ۴۰۰ میلیون تن به ذخایر سنگ‌آهن کشور در سال گذشته اشاره کرد و گفت: قدرت این را داریم که جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در معادن سنگ‌ آهن باشیم. در چهار سال گذشته ۴۰درصد به تولید آهن اسفنجی افزوده‌شد و تا پایان سال جاری نیز ۴ میلیون تن به آن افزوده می‌شود.

منبع: اتاق تهران