چالش هایی که عربستان در تلاش است برای کشور ما پیش آورد تاکنون نتایج غیرقابل جبرانی برای ایران به همراه نداشته و آنطور که کارشناسان می گویند در بلندمدت نیز بعید است بتواند ضربه ای به بدنه اقتصاد ایران وارد کند چراکه کشورهای منطقه از دیرباز به عنوان شرکای مهم اقتصاد با ایران همراه بوده اند و در بعد همکاری های نفتی و غیرنفتی سابقه طولانی در روابط با کشور ما دارند. با این حال عوامل متعددی در این موضوع دخالت دارند.

عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی در گفت و گو با سایت خبری و تحلیلی اگزیم نیوز در خصوص  تیره و تار شدن روابط ایران و عربستان و آثار این اتفاق بر حوزه تجارت ایران با همسایه های دیگرمان گفت: با وقوع این اتفاق روابط ما با کشورهای عرب زبان با مشکلاتی رو به رو شده است به طوری که می توان گفت رابطه داشتن با این کشورها از زمان تحریم ها هم سخت تر شده است.

دکتر سید حمید حسینی، در ادامه افزود: از جمله آثار این اتفاق سخت گیری بانک های عربی و بنادر این کشورها برای پذیرش کالاهای ایرانی است که روز به روز بیشتر می شود و این در حالی است که در این شرایط بسیاری از ظرفیت هایی که ما امکان استفاده از آنها را برای پیشرفت زنجیره تجاری، بازرگانی و صادراتی خود داشتیم از دست داده ایم.

به گفته این فعال اقتصادی درست است که ما روابط خود را با کشوری همچون عمان حفظ کرده ایم اما زمانی که عربستان به عنوان یک قدرت منطقه بر روی این کشورها هم فشار می آورد روی روابط ما تاثیر می گذارد و قطعا برای ما هم تبعات سیاسی و هم اقتصادی داشته است و در کنار همه این شرایط بازارهای عربستان هم از دست ما خارج شده و در نهایت سهم زیادی از بازار کالای ایرانی در این کشورها از دست رفته است.

دکتر حسینی یکی دیگر از تبعاتی که از تیره و تار شدن روابط نصیب کشور ما شده را رابطه ایران با اوپک دانست و تصریح کرد: در پی این جریان بازار نفت ایران دچار التهاب شده و در پی آن صادرات نفت و به طور کل تجارت طلای سیاه و فرآورده های این کالای استراتژیک با چالش رو به رو شده است.

وی در ادامه به ارتباط این چالش و رابطه سیاسی ما با کشورهای دیگر اشاره کرد و گفت: روند ارتباط ما با سعودی ها بر روی روابط سیاسی کشورهای میانه رو و کشورهای آفریقایی هم تاثیر گذاشته است و آثار روابط سیاسی نامطلوب باعث می شوند روابط اقتصادی، تجاری و بازرگانی ما با این کشورها هم آسیب هایی جدی ببینند.

وی در ادامه تصریح کرد: کشمکش با عربستان کشورهایی همچون مصر را که تمایل دارند با ما ارتباط تجاری داشته باشند (ما ظرفیت و پتانسیل خوبی را برای صادرات به این کشور داریم) دچار سرگردانی کرده و شرایطی برای آنها به وجود آورده که نمی توانند جهت گیری درستی داشته باشند و بین ما و سعودی ها یکی را انتخاب کنند.

به گفته دکتر حسینی علت این امر هم آن است که بخشی از نیاز مالی مصر را عربستان تامین می کند، قاعدتا حاضر نیست منافع بزرگ خود را (ارتباط با عربستان) در راه منافع کوچک (ارتباط با ایران) از دست بدهد.

وی در ادامه به تحریک القاعده و داعش توسط عربستان اشاره و تصریح کرد: تحریک این گروه ها تبعات سیاسی و در نهایتا تبعات اقتصادی دارد و به طور حتم چرخه تجاری منطقه را با مشکلات عمده ای رو به رو خواهد کرد؛ به گونه ای که ناامنی برای واردات و صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای دیگر و از کشورهای دیگر را به همراه خواهد داشت.

وی در خصوص اینکه انتظار می رفت در دولت یازدهم و ادامه کار این دولت روابط ما با کشورها بهتر شود و حال شرایطی به وجود آمده که ارتباطمان با عربستان سعودی قطع شده گفت: دولت یازدهم زمانی روی کار آمد که تندروهای عرب حاکمیت این کشور را بر عهده گرفتند و تعدادی جوان ناپخته رادیکال با آرزوهای بلند پروازانه بر سر کار آمدند که آرزوی احیای کشورهای عربی را در سر می پرورانند و در طرف دیگر تندرو های ایرانی با اشغال سفارت عربستان بهانه ای را به وجود آوردند که بهانه دست آنها دادند و این دو اتفاق مسیر را به جایی برد که دست دولت باز نیست.

به گفته وی در کنار این اتفاقات کشورهایی همچون سوریه، لبنان، بحرین و یمن به گونه ای جهت گیری کردند که دست دیپلماسی کشور بسته شده و علی رغم میل باطنی دولت، تغییرات و تلاشش به نظر می رسد آنها علاقه ای به حل مشکلات و مسائل با ایران ندارند و منافع خود را در این می بینند که بحث با ایران را به اصطلاح رادیکال کنند.

وی افزود: این در حالی است که شکست اخیرشان در سوریه و توافقی که اخیرا در ترکیه اتفاق افتاد و گرایشی که ترکیه به روابط ایران و روس ها پیدا کرده باعث شده ضربه هایی جدی بر پیکره سعودی ها وارد شود.

حسینی در خصوص این اتفاق و تاثیرش در امکان تشکیل اتحادهایی جدید میان کشورهایی عربی همچون امارت، قطر و ... در حوزه تجاری اظهار کرد: اگر جریانی که مبنی بر به توافق رسیدن سوریه و آمریکا در سوریه است صحت داشته باشد می تواند زمینه ای شود که بخشی از بحث های ما با عربستان کاهش پیدا کند. علت آن هم این است که یکی از بحث های اصلی ما با عربستان بر سر سوریه بود. این اتفاق برای عراق هم صدق می کند و شنیده ها حاکی از آن است که نیروهای القاعده و عراق هم در حال پاکسازی از این کشورها هستند که این عامل هم باعث می شود دعوا بر سر این کشور هم کمرنگ شود و شرایط تا حدی بهبود یابد و بعید به نظر می رسد حداقل با حل این دو مشکل اتحاد جدیدی شکل بگیرد.

حسینی تصریح کرد: نکته دیگری که در این میان و در این راستا می توان به آن اشاره کرد این است که خوشبختانه کشورهای عربی در باطن با هم رابطه خوبی ندارند (شاید ظاهر خود را حفظ کنند) و در اصل سعی می کنند به خاطر کسب منفعت و سود روابط خود را با ایران حفظ کنند و حاضر نیستند روابط تجاری خود را با ما قطع کنند. به طور مثال عربستان در اتاق بازرگانی خود این مصوبه را گذاشته که هیچ کشتی با کالای ایرانی وارد بنادر این کشور نشود و انتظار دارد کشورهای عرب نشنین دیگر هم دنبال روی این استراتژی باشد حال آن که شاهد آنیم که عملا جز بحرین و خود عربستان کسی به این کار تن نداده و کشوری آن را اجرا نمی کند و ما هر روز کشتی به عمان، امارات و ... می فرستیم و این امر عامل دیگری است که به عقیده من باعث می شود این اتحادها شکل نگیرند.

عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی تصریح کرد: لذا ما باید از این شکاف میان کشورهای عربی استفاده کنیم و نگذاریم حلقه اتحاد آنها تنگ تر شود و نهایتا دود این جریان به چشم ما برود.

وی افزود: به عقیده من تا اینجای کار عربستان هر چقدر قدرت داشته تاخته است و از همه اهرم های خود (اعم از فرهنگی، تبلیغاتی،حج، کنفرانس اسلامی و ...) استفاده کرده و ابزاری ندارد علیه ما استفاده کند. این کشور به حدی پیش رفته که در روابط ما با کشورهای شاخ آفریقا هم دخالت می کند و به طور مثال وقتی می خواستیم از این کشورها هواپیما بخریم بر این کشورها فشار می آورد که نباید این خرید و فروش انجام پذیرد و فکر نمیکنم بتواند بیش از این کاری انجام دهد.

دکتر حسینی در خصوص عملکرد دولت برای بهبود این روابط و نهایتا روابط تجاری ضمن اشاره به ادامه دیپلماسی فعال این دولت اظهار کرد: از دو منظر می توان رویکرد سیاسی را ادامه دهیم  و در پی آن بهبود روابط تجاری را تجربه کنبم 1) ادامه مذاکرات با 5+1 برای پیشبرد راه، حل مشکلات باقی مانده از برجام و در نهایت مجبور کردن کشورهای آمریکایی و اروپایی به متعهد بودن بر سر قراردادهای خود.

2) تلاش برای انعقاد قرارداد با شرکت هایی همچون بویینگ، ایرباس و ... که به منزله پلی برای ارتباط با ایران باشند و از طریق این پل ها دیگر شرکت های غربی هم به ایران آمده و علاوه بر رونق روابط سیاسی رونق تجاری را تجربه کنیم و شاهد رشد و جهش اقتصاد کلان کشور باشیم. به این ترتیب وقتی سرمایه های کشورهای غربی در کشورمان انباشته شد و روابط تسهیل شد به تبع خود این کشورها مانع از تنش های کشورهایی همچون عربستان شده و در فضای امن تری می توانیم جامعه خود را بسازیم.